vandi, vendi sb. m. [-a]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) [á e-u / í ■ / ■] [af e-m / með e-jum] vanskelighed, vanskelig/kritisk situation, forlegenhed, problem, knibe, besvær
●●● Þa velr Gvþ helzt er heimriɴ fvr litr. þvi at sialfr heims vanþi oc vansi leiþir meɴ opt til athuga
●Hóm677 522●●● Mer þꝍtte þat mæiri some at kona min være her með oss. oc dotter. En firir vanda saker þa kunnum ver þess varla at biðia. konongr svarar kvaðzt þat vist vilia. Nu fara þær þangat
ÓHLeg 484Nu ser þu vannda minn
~ lat.Tu mala nostra uides
Pamphilus 2473 Pamph 11012myndir þu sua sem ec hygg ætla at ec mynda bila þer. ok gera þer vanda at unna mer
Streng 723riþi þer sem hvatast oc segi Norðmonnom vanndaɴn. mono þeir þa coma sciott oc veita oss liþ
Mork 27221monnom þykir þat her i landi vanði mikill at sitia her konungslꜹsir
ÓH 4297sa lafarðr ... litr a iðran syndugra manna. oc skiotlega lœysir. þeʀa ⸢vanndda [var. vænda AM 232 fol 15ra34]
Menota: 45va27 var. BarlA 8226 → Barl AM 232 fol 15ra34Bar iarl þar mikinn vanda at geta til meþ þeim, er hvarirtveggiu þottuz honum eiga allt gott at launa
Orkn325I 2274Ver hofum ... latit feðr vara oc bræðr oc naliga alla frendr oc friþlondin fyrir sacir fꜹðor þins oc nu bioðumc ver allir enn i vandaɴ fyrir sialfan þic
Sv 925sidan mattu sægia honum þin uanda
FlórFrg 264En þá er *vetraði, þá dró til vanða með þeim
NjR 2319●●● var nú vel með þeim um sumarit. En þá er *vetraði, þá dró til vanða með þeim
NjR 2319●●● gørum ei þetta oss at vanda
ǪrvS 1552ef menn hitta i storma eða ualk eða þann vanda at þeir þurfu skip sitt at letta. þa skal allum ifirburð fyrst kasta
BlFar 2787Leiðsogu maðr skal hafa firir sitt starf oc uanda halfa mork silfrs
Landsl 3917kallum a gud till hialpa ... ok allæ guds hælghæ men till miskunnar. ok arnadær ordz. at millær gud ok miskunsamær firir late os saker ok syndir. mæin ok misgerdir ok late huærfa af lande varo vandæ ok uesold er langhlegha hefir a leghet
RbHH (*[1248-1263]) 4606●●● Skal styrimaðr hafa firir sit starf ok vanda ... halfa mork huer a manaðe af ⸢bonda [var. bꝍar manna AM 304 fol “Bd”, etc.] fe
Bl 2053þagnaði Styʀʀ ok þotti nokkuʀ uandi a suorunum
EbWolf(2003) 1319lét Glúmr illa yfir verkinu ok kveðr mikinn vanda hafa aukizk í heraðinu
Glúm 6519Margir menn sóttu hans traust, þeir er í miklum vanda vóru af sínum úvinum
MarB 14613bidr hann líd sinníꜱ á moti Romuerium. ok tíar fyrir honum allan vanda sínꜱ málꜱ
Rómv226(2010) 10720Enn vid þenna ⸢vanda [var. vaða GBpA 1066] ferr til Pall biskup oc Þorvalldr Gizurar son at leita vm sættir
StuᴵK 24226littillar virþingar hefir þv mer le‹i›tad her til, nema lata beria mik til bækr; enða syniz mer, sem þv vilir hellðr coma mer i vanða enn virþing, oc man ek eigi þessv iata
StuᴵK 25823Snv eigi ǫllv folkí j vanda
HrafnG 8320ættim ver sva vid at buaz at hann sneriz oss til nẏtsemdar en eigi til vanda
~
PS 5012 Pétr SÁM 1 11rb10mer þætti þat vera meiri somi herra at þær uæri med hirdinne kona min ok dotter en fyrer uanda saker kunnum ver þess æigi at bæida
EgSH1005 77820þa er m‹i›nnv mali komit j ⸢vanda [var. voda AM 529 4° “C”]
Gibb 5010Signadr Thomas erchibyskup, sem hann hefir heyrt þetta konungs eyrendi, er honum syniz helldr strangt moti kirkiunni, geingr hann ꜳ rad med sinum spekingum, huat upp skal taka i þuilikum uanda
Thom² 33237Herra Thomasi þyckir uandi nockurr i uera, honum likar æigi lygdin, enn uilldi þo giarna leynꜳz
Thom² 36023skilr herra Thomas, at þessi uandi uill at honum luta
Thom² 37128þótti bónda vaxit hafa vandi sinn firir svó stor vandræði, ok drap niðr höfði
Ar 62525honum þótti vanði á hǫndum, því at hann sá eigi ráð til at vinna Gretti
Gr 2458svo lízt mér yðvart mál, ef svo er, sem þér tjáit mér, at þeirri, sem þú setr í hennar stað, sé fenginn vísari vandi af yðr, enn sœmd
Mág² 2531þar skvlv þeir fꜳ j mothe bæde hialp og travst þessa heims og annars j hverrn vanda eda volk at þeir kvna at koma
AnnaReyk 46416er þat bœnastader vaar. at þer lijtir miskunnar aughum a han frialsande han af sinum vaanda
DN IX (*1340›apogrˣ) 13928er nú mikill vandi í at dæma þetta mál
Flóamˣ 64Rafn kuezt ei þena vanda ꜳ hendr takazt ef naukkur þeirra villdi fyrersegia. enn *þer megud sia at ei mun duga suo buid. ok verdur vr hverium vanda naukkud at rꜳda
HrafnAˣ 20622aldri stóð hennar orð eða verk nökkurum manni til vanda
Trist¹ˣ 117þótti mikill vandi með þeim frændum, ok vildi hann þat ekki til sín taka láta
Vápnfˣ 6013mikill vandi er oss at hendi kominn
Vatnˣ 479
● váði ok vandi
at vara þik við þann vaða. oc vannda
Menota: 29vb20 BarlA 5335þetta mal stoð optlega. til ... mykyls vaða oc vannda
Menota: 30vb17 BarlA 5526mer þottir þv Karli styra oss til ens mesta ⸢vaða [var. vanda ok vaða AM 68 fol “68”]
var. ÓH 35411: AM 68 fol “68”
● veltr til vanda
tokz þar haurð oʀosta ok uallt til uanda suá at þeir flyðo upp firi norðan bǫinn
SvEirsp 4211(evt. vanði sb. m., cf. hovedteksten) Þá mun enn velta ⸢til vanans [var. til vandans AM 514 4°ˣ 16r(31)20], at þú munt engan meta nema þik einan í þessu máli
var. LjósvLˣ 3218 → Ljósv AM 514 4°ˣ 16r(31)20
2) krævende stilling, ansvarsfuldt hverv, ansvar
hann varþ at bera vannda fyrir þeim er honom þionuðo. með þvi at engi var sa annaʀ er rað kunni gera nema hann sialfr i þeso liði
Sv 114huern tima er hann læiðer þænna stola augum, mege hann þann vanda a minnaz, er honum er nu bundenn
Thom¹ 277til þessa vanda ok virðingar ok byskvps doms yfvir Norðlendinga fiorðvngi ok Norðlendingvm. þꜳ kavs Gizvr byskvp Jon prest
JBpA(2003) 132Þa ræz Guðmundr prestr við Hallðor prest, ef noccur von væri, at hann villði leysa hann vndan þessom vanða oc ganga si‹a›lfr vndir
StuᴵK 2573Halæitr er varr vanði, ef ver þegiom, ęða hegnvm eigi glæpa
StuᴵK 2924þess hattar nafni fylgdi mikill vandi med ymiss storf i malaskipan ok odru upphelldi heilagrar kristni
Thom² 30435Styrimenn kuolludu (sic) honum diarplikt at takazt slikann vanda ꜳ henndr þar er hann atte ecke i skipinu ef ei tækizt vel
HrafnAˣ 20619sá maðr kaus hann til hins mesta vanda er vitrastr ok gǫfgastr var
Hungrvˣ 9312●●● skal þat vera þitt ráð, segir Þórðr, ef vel er ráðit, ok þó á annan veg sé; en af sel ek þá vanda mér af hǫndum, hversu sem gefz
StuᴵᴵR11127ˣ 18212●●● hafði konungr hann mjǫk við ráðagerðir sínar ok skipaði honum þann vanda at setja saman sǫgu Hákonar konungs fǫður síns eptir sjálfs hans ráði ok inna vitrustu manna forsǫgn
StuᴵᴵR11127ˣ 32713
● ganga undir þann/... vanda
varþ Polimius konungr til biscups tekinn, oc at oscum manna geck hann undir þenna vanda
Barth² 76440villdi allr lýðr Theophilum til byskups kiósa yfir þat byskupsríki. En hann villdi eigi undir þann vanda ganga
MarB 6515þó kom þar um síðir at hann játaði at ganga undir þann vanda
Hungrvˣ 8411En þó lauk svá því máli at hann játaði at ganga undir þann vanda, ef þat væri byskups ráð
Hungrvˣ 889
● taka vanda upp [á sik]
mvnv ver aɴars þvrfa ... En þeꜱ at hverr føri sic vndan at taka vp vaɴdaɴ
ÓH 56212munum uer i guds nafni ok hans myskunn ꜳ hætta at taka þann uanda upp ꜳ oss, treystandi ꜳ milldi herra pafans at leysa byskupana, ef þeir ganga til laugligrar festu fyrir oll sin afbrot at standa ꜳ kirkiunnar dome, ok uirdum uer her til konungsins blidu
Thom² 42924
● vegr ok vandi
Hvi skalltu ei ... lata Vbba raða þessu? Hefir hann þa af veg ok uannda, hversu sem til tekz
Mág¹A 3543●●● morg bara geingr nu þegar i hans hiarta, honum er æigi okunnigt, huat setid i Kancia hefir til uegs ok uanda
Thom² 31616skyldu þeir bræðr hafa af veg ok vanda
Bós 555
3) ansvarsfølelse
4) [við e-n / á ■(e-m)/e-u] forpligtelse (især pga. slægtskabs-/venskabsforbindelse), pligt, skyldighed, bånd
er þat saɴɴaz at segia at mer verþr vaɴɴde mioc mikill viþ haʀalld gráfelld fyrir freɴɴzsimeꜱ sꜹcvm
Jvs291 1910Vandi er þá á báðar hendr: þú ert vinr minn, en hann er bróðir minn, ok ann ek honum mikit
Glúm 710Eigi veit ek mér vanda á við þik, eða hvat villtu til vinna ásjá minnar?
Glúm 5011Ion svarar: þat eitt var vinfengi ockat Einars, at mer ‹er› fyrir þa soc engi vandi a þessv mali; en þo *þicci mer i v-vænt efni komit, ef þat skal eigi rætta, er skil-littlir menn drepa niðr hofþingia
StuᴵK 23319latið hefir Asta mikit ifir þeim monnum fyʀ er henne var minni ⸢scyllda við [var. vandi ꜳ en taka vel við syni sinum þvilikum AM 61 fol 82vb34]
var. ÓH 6911 → ÓH AM 61 fol 82vb34●●● giorde huortueggi miken skada ꜳ annars riki. þat leidizt bændum og villdu giora j millum sin betra vanda
MHFlat 26432ærinn vanda hefir ek, þott ek giora þetta vid þꜳ bꜳda, Þorkel ok Gisla, maga mina, enn mik skylldir ecke til vid Væstein, ok hnyckir hende sinni. Svo munu vær þꜳ fleiri giora, segir Gisli ok hnyckir ok sinni hende, ok skal ek eigi binnda mer vanda vid þann mann, er eigi vill vid Væstein mag minn
Gísl 728Enn ef þier. vilit annars. edr adrirmenn. til vonda vit mig edur omaks þꜳ̋ byd eg mitt mꜳl til riettra laga
DI VII (1500) 5225Bǫðvarr mælti: þat munda ek þér sízt ætla, at þú mundir hingat fara ófriðarferð, sakir vanda ok viðmæla
StuᴵᴵR11127ˣ 25016Gengo menn þa til handa honum oc tocu við sverði hans [var. + toc hann þa mikla ahyɢia a sic með vandanum AM 42 folˣ 78r22]
var. Sv 1119 → Sv AM 42 folˣ 78r22ek ætla mér ok engan vanda við Guðmund
Vatnˣ 10323
● binda vanda [við e-n] [sér]
● er/... vandi [e-m] [við e-n / á e-m / á ! við e-n]
Hvat vanda er mer a viþ yðr s. (ɔ: sagði) konvngr
Mork 10113eigi er maðrinn goðr víst. en þo er þer nockuʀr vandi a við hann
BandM 284●●● er þer miklu meiri vandi a við Eirik konung en Egil
EgM(2001) 1177engan vanda ætla ek mer a við Þorstein. En skilia þikiumz ek huert verk þu hefer firer mik lagt
EgM(2001) 15618oss er vandi á mjǫk mikill við Glúm fyrir frændsemis sǫkum, en við yðr um mægðir
Glúm 304Eigi veit ek mér vanda á við þik
Glúm 5011Vilda ek ok, at þú tœkir þenna kost, þótt þér sé vandi á við Helga
Laxd 22610hverr vandi er mer á við þik
HrafnG 8028þat er mer v kuɴara. huerr vandi mer er ꜳ við hann
RRÓT 32213Hvern leiðir þú þar eptir, eða hvárt er þér á honum nǫkkurr vandi?
Ljósv 503Hvern leiðir þú þar eptir, eða hvárt er þér á honum nǫkkurr vandi? Hann segir: Ókunnr maðr er mér hann
Ljósv 503sueiktu þann er þer var meire vandi ꜳ en vit mik
HuldaHrokk 104Eigi veit ek, hverr vandi oss er á við þik
FlórKon 1728Eigi þykkir mér þú þat snimma sagt hafa, ef mér er nǫkkurr vandi á við þik
BjHˣ 20220þess strengi ek heit, þó at mér sé vandi á við menn, at ek skal eigi halla réttum dómi, ef mér er trúat til dygðar um
Flóamˣ 45aukum nu elldana og veitum lid sueinum þessum. Er mier einginn vandi ⸢ꜳ̋ [var. ÷ AM 9 fol] vid Fröda kong
Hrólfˣ 1319einginn er sä madur ad mier sie meiri vandi ꜳ̋ helldur enn hann
Hrólfˣ 347Þá ætla ek, ‹at› mér sé ekki meiri vandi við þik, ef þú vill eigi minn vilja gera
Ljósvy 3612
Form.: vanda (39); vandi (28); uanda (7); vanða (4); vannda (4); vanði (3); uandi (3); vandæ (1); vanþi (1); vandaɴ (1); vonda (1); vandanum (1); vænda (1); vaɴɴde (1); uannda (1); Vandi (1); vandans (1); vaanda (1); vanndaɴn (1); vaɴdaɴ (1);
Comp.: stór- (5)
Gloss.: EJ ²vandi; ClV ¹vandi; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr ¹vandi; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb ²vandi; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím ¹vandi; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr ¹vandi; Fr4 ¹vandi; NO ¹vandi; Walter _; ÁBlM ¹vandi; Bl; WPA _;
Genre. (expected): family sagas [isl]: 28 (11); religious works [rel]: 17 (25); historical works [his]: 16 (16); contemporary sagas [bis]: 15 (7); romances [rom]: 8 (10); þættir [tot]: 6 (2); legendary sagas [fas]: 5 (4); legal works [jur]: 4 (9); charters [dip]: 2 (7); learned works [div]: 0 (3); unclassified [ ]: 0 (0);
SB (red.) — March 2015
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
valþiðurr - vangr
vágr - vápndjarfr
...
...
DSL (experimental)
Searches Old Norse etymologies in ODS and Kalkar dictionaries based on data provided by Thomas Troelsgård from DSL’s digital resources in Nov. 2022. Old Norse homographs are not distinguished.
Kalkar: Vænje (vandi) ODS: Vaande (vandi) Kalkar: Vånde (vandi) ODS: Sædvane (siðvani, -venja (-vandi))