fóstr sb. n. [fóstrs; -]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) underhold, livsophold, understøttelse ⫽ sustenance, provisions, maintenance
●●● Um utlægia manna fostr. Ef maðr ell mann utlagan eða husar. flytr eða fꝍrer þa er sua utlægr
cap.
FrostIII 5187maþr tekr prestling til kirkiv sinnar. at logmali. hann scal fa honvm kenzlu. oc fóstr
GrgKonᴵ 181●●● (barnet er hendes eget ⫽ the child in question is her own) Sva lengi hafðe hon hann i sinv fostri at hann matte vel riða. ok fara at fugla veiði ok dyra
~ fr.Tant le garda, tant le cheri
LaisAnon 32929 Menota: 34ra7 Streng 15415Nu ero brꝍðr tveir fꝍdder upp anauðgir ... oc leysasc þeir undan drotne sinum. oc firrasc eigi fostr
Gulᴵ 343Nv gefr maðr land með ser til fostrs eða þæim manne auðrom er hann vil fram færa
Járns 28630sa er eigi fær ser vinno til fostr oc helpr sua live sino fire hungrs saker
om formen ‘til fóstr’, cf. Seip 1952 [APS 21] 29; cf. def. 2: ClemCod645 36² ‘sel til fóstr’ Járns 29817●●● ef sa maðr er vinno fær ser til fostr stell til eyres sa er ekki var aðr at sliko kenndr. þa skal hann a þing færa
Járns 29818utan þæir æinir sem æigi fa sr atvinnu til fostrs
SkipSauð¹ 4926Abisach er ... nv virð af o᷎llum lyð hin hæsta drottning sakir fostrs þess er hon væitti feðr minvm i elli sinni
StjC 55511ef sa maðr stelr mat er eigi fær ser uinnu til forstrs oc hælpr sua lifi sinu firir hungrs sakir. þa er sa stuldr firir engan mun refsingar uerðr
Landsl 16814ef sa maðr stelr mat er eigi fær ser vinnu til fostrs oc helpr sva lifi sinu firir hungrs saker. þa er sa stulldr firir engan mun refsingar værðr
Bl 2684litlu síðarr hleypr á þá holld ok *hreysti, en þat ferr með fóstrinu er skamt líðr, at caumatus (ɔ: warm) líkamr grefr sér gröf ok fellr hátt í hóranar forat
Æv²⁶ 10614þat ætlum vér, at vér vitum eigi allgǫrla, hvern vér hǫfum hér í fóstri haft
ǪrvM 16816sá ... er eigi fær *sér vinnu⸣ til ⸢fóstrs [var. fosts AM 134 4° 36r11; var. forstr GKS 3271 4° 48r6]
Jb 2634Hestr þinn skal hafa ekki fóðr, ok þú illt fóstr ok lítinn mat
Parc 525abisag ... uirt af ollum monnum hinn æzta drotning firi fosturssakir þess er hun ueitti fodr minum j elli sinnj
KgsA 12016(proverb. cf. ed. note: “Husdyrene påvirkes af behandlinge”) fe er fostri likt
Not604² 14825●●● sva mikill snior var um mitt sumar. at allt buet var inni haft at fostre
FskBˣ 5317
2) opfostring/opdragelse (af andres børn) ⫽ fostering/upbringing (of other people’s children)
jur. aspekter ⫽ legal aspects, cf. esp. GrgKonᴵᴵ cap. 141
til fostrs eða læringar
GrgStað 6423var hann þá sjau vetra gamall. Veitti konungr hónum it ágætasta fóstr
HG 814Hallfreði syni sinum feck hann fostr gótt
Hallfr 91vil ek bjóða Óláfi ... til fóstrs ... Þetta líkaði Melkorku þungt; þótti fóstrit oflágt
Laxd 4521ek a einn sva vngan son at alldri, at hann ma eigi við taka sinni foðvrleifð, helldr krefr nꜹðsyn, at hann fai gott fostr
Mar655XXXII 5803(proverb.; cf. FJOrdspr 85) eigi er kynligt, at Skarpheðinn sé gildr, því at þat er mælt, at fjórðungi bregði til fóstrs
NjM 1098Hallfreði syni sinum feck hann fostr gott þar j Þrandheimi
Hallfr61 9826þá skal hann leggja eptir peninga, svá at barnit hafi fulla hjálp sér til fóstrs næstu .xii. mánaði
Jb 1066Svá mun þeim gefast er í vőggum liggja, því at þeir þurfu fyrr fóstrs en þeir kunni sverðum bregða
KlmA 29018herra Bevers fekk annat barnit einum fiski manni ok þar med xx merkr enskar firer fostrit. ok lett skira ok kalla Miles
BevB(2001) 2554Samsoni var fengit fostur med riddara þeim er Salmon h[iet]
Sams 118Enn hann tekur nu hinn unga svein Adonias j hina mesto kærleika vid sig. og gaf honum hid virduli[g]azta fȯstur og bezt uar j þvi lande
Adon 1133kongr let fá henne fostr j borgine og het su *kona siluen. hun uar uid alldr
Vilm 1427Ara var fostr feingit med Styrkare, modurbrodur sinum
Gísl 216Leitaði Hólmkell þangat til fóstrs dóttur sinni til Olofar, at hon kenndi henni hannyrðir
Vígl 7525efndi Esk[upart] fagrliga er hann hiet drott[ningu]. þuiat hann fæddi vpp alla hennar sonu ꜳ̈ fostri hallandi med styrk medan þeir voru junkiærar
GibbC 11331leitaði Dumbr þar fóstrs syni sínum, en Dofri tók við honum
Bárð158ˣ 213var hinumm vnga Dijnus ägíætt fostur feingid
DínDrˣ 615var þa Þidrannde vi vetra gamall, er hann for til foosturs ur Krossa-vijk
Fljˣ 126sætti þar æftir Magnus sun sinn til forstr með Iaruzleivi
FskBˣ 18015
● á/at fóstri [með e-m]
Teitr ... var með Halli í Havcadal at fostri
ÓH 217Sigvatr ... var at fostri með Þorcatli at Apavatni
ÓH 8114Þorer Hroalldz son hafði verit i barnæsku at fostri með Kuelld Vlfi
EgM(2001) 381hann v[ar] á fost[ri] með Þori hersi
EgM(2001) 5136var þar Sumarliði at fóstri
Laxd 2317Aaron hafdi uaxit vpp at fostri með agætvm manni, Þorlaki Ketils syni i Hitar-dal. Voro þeir Sturla Sighvats son fost-breðr, þar til er Sturla for a brot or Hitar-dal
StuᴵK 32519var Ottaʀ at fostri með Ingialldi
Hallfr61 410hann fæddiz upp at fostri meþan hann var vngr
ÓTᴵ 31311hann uar a fostri med Midfiardar Skeggia modurbrodur sinum
ÞorlJ 20818Fridþiofur var og ad fóstre med hilldinge bonda
FriðAˣ 26var hon a fostre oc at name. með Mattul Finna kononge
FskAˣ 3020Teitr ... var með Halli i Haukadal at fóstri
Hkrᴵ38ˣ 88gengr Gunnarr til fundar við dóttur sína, því at hon var með Þórði á fóstri
Hǿnsˣ 324hann var at fóstri med enum [helga] Patreki byskupi i Sudreyium
LdnStˣ 13521
● bjóða fóstr [e-m]
Gunnhilldr konunga moþir sendi mik higat þess eyrendis at hon byðr með goðuilia virðuligt fostr Olafi
ÓTᴵ 7619hilldingur hiet einn godur bonde j sogne hann baud kongz dottur fóstur
FriðAˣ 24
● bjóða til fóstrs [e-m]
eptir veizluna bauð Njáll Þórhalli Ásgrímssyni til fóstrs
NjM 748Hafði Ion Lopt son sætta þa oc boðit til ⸢*fostrs [non emend. fostr] Snorra, syni Stvrllv; hann var þa V vetra, er Sturla andaþiz
om formen ‘til fóstr’, cf. Seip 1952 [APS 21] 29; cf. def. 2: ClemCod645 36² ‘sel til fóstr’ StuᴵK 23122n.ek uil bioda þangat Konradi, syni þinum, til fosturs ok kennslu
KonrB 4338og er eg til þess hinngad kominn, ad eg bijd heim til foosturs Þidrannda syni þijnum
Fljˣ 1110fyrir vináttu okkar fǫður þíns þá vil ek bjóða þér heim til mín til slíks fóstrs, sem ek kann at veita þér bezt
Vatnˣ 1516
● selja til fóstrs [e-n]
sel þa til ⸢fóstr [var. læringar SÁM 1 13rb6] enom froþostvm spekingom
●ClemCod645 362hon ol svein i Svðr eygivm ok selldr þar til fostrs
LdnHauksb 7211sellðv sveinin [til] fostr[s] ‹at Mjólkrá›, þat var skamt fra bænvm
StuᴵK 1088hann (ɔ: soninn) selldo þav til fostrs i Suðr eyiar
ÓTᴵ 27415
● taka til fóstrs [e-n]
Ef maðr føðir barn avðrom manne oc tecr til fostrs oc scal hann þat barn føða til þess er þat er xvi. vetra gamallt
GrgKonᴵᴵ 224Ef erfingiar þeꜱ manz lifa eptir er barn tok til fóstrs
GrgStað 13415toc hann þar til fostrs Sigvrð, son Sigmvndar
SnE 12914tok til ⸢fostrs [var. forstrs AM 53 fol “B”] Guþroð son Biarnar
ÓTᴵ 1712
● fóstr ok uppfǿzla
bioð honom hingat oc veit honom vppføzlo oc fostr
Mork 35var hann þar með Hroa byscupi at fostri oc u[p]fæzlo
Sv 228honom skaltv bioda híngad ok vei[t] vppfęzlv ok fostr
MHFrg¹ 14521nam fostor oc uppfœzlo austr i Holmgarðe
FskBˣ 1087
● veita fóstr [e-m]
Hrani viðforli var með Asto. oc veitti fostr Olafi Haʀallz syni
ÓH 323Skal ek fa menn til at varðveita rikit ok veita meyiunum fostr
EgM(2001) 391Alla virþi Þorlacr biskup micils svnv Gizvrar; hann veitti astsamligt fostr Magnusi, meðann hann villði þar verit hafa
StuᴵK 2214
3) fosterbarn ⫽ foster-child
Form.: fostr (18); fostri (11); fóstrs (10); fostrs (10); fóstri (5); fóstr (4); fostur (2); fostre (2); fosturs (2); foosturs (2); fóstrit (1); forstr (1); fóstre (1); forstrs (1); fostor (1); fóstrinu (1); fȯstur (1); fost▹ri◃ (1); fóstur (1); fostrit (1);
Comp.: ást- (7), barn- (16), hesta- (1), hjóna- (2), lǫg- (2), upp- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; LMNL 1426; ; LMNL
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 194; Dennis, Foote & Perkins 2000 378; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 85; Gallo 2006 [SS 78] 5, 8, 10-12; Magnús M. Lárusson 1959 [KLNM 4] 544; Magnús M. Lárusson 1959 [KLNM 4] 545; Seip 1952 [APS 21] 29; Seip 1955 175; Sverrir Tómasson 1988 [Rit 33] 20; Widding 1968 [ScriptIsl 18] 8
Genre. (expected): historical works [his]: 18 (13); family sagas [isl]: 17 (9); legal works [jur]: 16 (7); romances [rom]: 10 (8); religious works [rel]: 4 (20); contemporary sagas [bis]: 4 (6); legendary sagas [fas]: 4 (3); learned works [div]: 2 (2); þættir [tot]: 1 (2); unclassified [ ]: 0 (0); charters [dip]: 0 (6);
CS (red.) — August 2010
ER (omred.) — December 2019
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
fornjósn - fóstrsáð
...
Lexicon of Medieval Nordic Law
DSL (experimental)
Searches Old Norse etymologies in ODS and Kalkar dictionaries based on data provided by Thomas Troelsgård from DSL’s digital resources in Nov. 2022. Old Norse homographs are not distinguished.
ODS: Foster (fóstr) ODS: Foster- (fóstr-)