flatr adj.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) flad
Ðeir isar ero sumer sva flater sæm þeir hafa frosit a hafino siolfu annat hvart fiuguʀra alna þiucker eða fim. oc liggia sva langt unndan lannde at þat værðr annat hvart fiuguʀra daga færð eða fleiri er mænn fara at isum
●Kgs 289ec (ɔ: speki) gecc letiliga um sletta dala oc flata vollu gecc ec hardliga ivir brattar baror mæðr þungu a stigi oc mællda ec viðatto slettra hafa mæðr linligum fætum
●Kgs 9911kom regn sva mikit at heyit varþ alvatt þat er flatt la
Eb162E(2003) 23711j holman flata
Endamerki¹ 49119●●● steinstolpar .iii. voro þar ... þeir voro hafir ok flatir ofan, sva at þar var einvm manni gott viggi at veriaz
KonrA 6411sagþi þa Hymir (!), at þeir voro komnir a þær vaztir, er hann var vanr at sitia ok draga flata fiska, en Þoʀ qvezt vilia roa myklv lengra
SnE 627sua þædan ok j Ramfnabærgh ok sua or Ramfnabærghi ok j flata stæinin
DN II (1347) 2355husit var gert at veggium af timbrstockum storum en i annan enda hussíns var skialld þili flatt
EgM(2001) 6925maðr rennir djúpshöfn ok bítr stórr flatr ‹fiskr›, er þeir kalla flyðru
GBpD 17932Græcus gjörir enn tákn ok réttir flata hönd sína fram, svá at lófinn horfir upp
Æv⁸³624 2425●●● Þorgils kastaði færi sínu fyrir borð ok dró einn mikinn flatan fisk
Flóamˣ 1521Ho, ho, fostri minn, flatt er enn bakit ok feitar sidur, brakar i klaufum, hlamar i helli, vind mun ꜳ vita
MarD635ˣ 105733
2) udstrakt, så lang som ngn er, liggende
þeir drógu Skapta flatan inn í búð sverðskriða nǫkkurs
NjM 4073hríðin tók svá at gerast sterk, at herstrinn fékk ekki gengit, ok dró Hrólfr hann flatan eptir sér
GHr 27915
● falla flatr [af e-u] [í e-t / til e-s] [um e-n / (niðr) fyrir fǿtr e-m / e-rs]
þa fell hann flatr, þvi at þar var hallent
StuᴵK 9124Bio᷎rn en bretzki reiddi sik til fallz i strenginum. ok fell fyrir fætr Þorkeli leiru flatr
ÓTᴵ 19723finna þeir hann (ɔ: konung) i Nordmandi ok falla flatir honum fyrir fætr
Thom² 43017fallandi flatr nidr fyrir erchibyskupsins fætr
MarE 4058Ketill ... hratt fram ferjunni svá hart, at Hallbjörn hraut ⸢fallinn út á [var. ífram, ok fell flatr í AM 471 4° “B”] fjörugrjótit
var. Ket 11219: AM 471 4° “B”ess Apriuals fell flatt ⸢til iardar [var. ꜳ jord Holm perg 7 fol 44va37] fyrir sakir mikillar mędi
Hect 14725lagdi hann suo hart ath ess Feli fell flatt til iardar
Hect 17715hestar þeirra þott þeir uære uanir uit turniment fellu badir flatir af sterkum spyrninngum
SigÞǫgl 2144griðungr stakk hornunum á síðu hestinum, svá at hann fell þegar flatr ok svá konungr
Hkrᴵˣ 513Þorkell fell flatr um hann
Hkrᴵˣ 33514Svalr féll flatr niðr
SǫrlaStˣ 43720kom Ívar þá ímóti Sval, ok höggr til hans, svá at Svalr féll flatr niðr, ok blóð rann ákaft af munni hans ok vitum
SǫrlaStˣ 43720
● koma flatr [niðr / á e-t]
ef nockurr madr giæfi honum halshogg, þa veit eg, at hann kœmi flatr nidr
ElisD 5635undir sumum falla hestarnir edr um turna ok koma flatir á iord
KirjA 1628
● liggja flatr [við e-t / við e-u / á e-u]
fellr (Uxi) aframm. sua at hann liggr flatr
Finnb 4517Sæl er sú jungfrú er slíkan riddara á, þvíat svá liggr hann nú kurteisliga flatr við jörðina sem dúfa undir slagneti er hon sér grimman hauk fljúga
Parc 493enn hestur kongsins fell fyrir lagi hertugans og la flatur vid vellinvm. og þo spratt hann vpp
Adon 16527hesturen um turnadi ok lá vid iordu flatr
KirjA 529hann rasaði um Ref, þar sem hann lá flatur við öskustóna
Gautr²ˣ 6027helldr skal annar hvor ockar liggia flatur a þessum leikvelle
SigrValˣ 11912
● slá/kasta sér flǫtum niðr/ofan [á e-t / á milli e-ra]
slo Saul ser flavtvm a iorð niðr þi at hann varð hærðzlofvllr við orð þessi
~ lat.porrectus
Vulg 1Reg 28,20 StjC 49230Þeir fara sijdan vppa heydina og tekur gaungu af kunni og þui næst slær hun sier nidur flatri
GBpB204(2018)ˣ 23213hann kastar sér flötum ofan á milli hornanna á uxanum, ok spenti höndunum niðr um hálsinn, en boli brauzt um fast
HjǪˣ 5004Þä var biǫrninn so mödur ad hann kastadi sier flǫtum nidur
Hrólfˣ 5912
● flatt (n. sg. = adv.)
3) (om bue) afspændt
setz siðan niðr ok slær boganum flautum niðr á [gol]fit fẏrir fætr ser
~
PS 59728 JJ SÁM 1 53vb7skytr flatan bogann undir fætr sér a golfit
Jón⁴ 47324
4) (om skib, våben etc.) som vender bredsiden til
Maðr hœggr til annars. oc hittir a skapt. þa heiter þat sár. Sva þo at spiot kome flatt a
●Gulᴵ 6926komu Magnus konungs menn fram a hlyrit. oc slo Mariu-suðinne flatri við
Sv 987Sóti verðr nú eigi fyrr varr við, en drekinn rendi upp á drekann Sóta flatan
ǪrvS 5727Hálfdan ... greip af honum sverðit ok sló því flǫtu um nasir honum
HálfdEyst 12814jafnskjótt sem øxin kom við tréit, snerisk hon flǫt ok stǫkk af trénu
Gr 25110
● flatt skip
Þeir urðo uarir við baru ‹sua› micla. at þeim þotte raðiɴ bane siɴ vera ef hon genge at flauto skipino. Villdo styre menn þa taka til segls
GBpA 14225Steingerðr sat áðr hjá Þorvaldi ok tók til stýris ok stýrði á flatt skip Kormáks
Korm 29410ofr efli brims geck iafnan yfir flatt skipit
ÞBpC¹ 3726þar var engi höfn, en skipit var rekit flatt upp
Trist² 4613þeir vrdu varer vid baru suo mikla at þeim þotti radinn bani siɴ ef hun gengi at flautu skipi þeirra
HrafnAˣ 20525
● flatr skjǫldr
Kári brá við flǫtum skildinum, ok beit ekki á
NjR1908 39318Kári brá við flǫtum skildinum, ok beit sverðit ekki á
NjM 43113kom ho᷎ggit ꜳ̋ ⸢flatann [var. flatan Holm perg 7 fol 62ra44] skiolldinn. og beit eigi meira enn hu̇dina
var. Adon 1667 → Adon Holm perg 7 fol 62ra44bregdr Kirialax vid flautum skilldinum
KirjA 3923hann ueik sier undann og bra uith flo᷎tum skilldinum og tok af þat sem nam
Hect 10323reiðist Trémann ok höggr til Gralants á flata skjöldinn ok tók hann þveran í sundr fyrir ofan mundriðann
Blómstrˣ 2423
● flatt sverð
er þessor meðr flotu suerþe slegenn, sua at hann œrer viðr
~ lat.plano gladii
26133 Thom¹ 26114Ketill kom svá nær konungi Svía, at hann ‹sló flötu sverðinu um lendar henni ok kvað þat heita klámhögg› emend. HG 246: Holm perg 18 4° “T”
emend. HG 246: Holm perg 18 4° “T”er hann liop i flok Sæmundar til griþa, sletti Andreas Þorsteins son flavtv sverði bero vm herðar honum, ok spurþi hve dyr þa skylldi matar-vætt. Hallda lagi, segir Kolskeggr
StuᴵK 3464Konvngr bra flavtv sverðínv er ofan reíð at hǫfðí Ottars
Huldaᴵᴵ 22211ætlar at slá á flatt suerdid
Dámˣ 9612Hávarðr slær flǫtu sverðinu á hurðina
Hávˣ 3421laust med flautu sverdi vm herdar honum
KlmB1980ˣ 30814
● flatt (n. sg. = adv.)
5) slet, ilde
● flatt (n. sg. = adv.)
● fara flatt [af !] [fyrir e-m]
En ef þu gorir eigi sva. mantu flatt af fara. þviat þinir galldrar ok go᷎mul v venía man þer i engu gagnaz
~
PS 5732 JJ SÁM 1 48ra4veít ek eigi at Eínar flvga hafí farít íafnflatt sem firir þeim Oddí
OddHulda 619munda ek opt flatt af fara, ef ek nyta eigi þín við
Bárð489 3431
● ferr flatt [fyrir e-m]
6*) ?forsømmelig
(evt. err. for fyrirlátr) Hui man hinn sami maðr sua fallinn vitr ok frabe᷎rrar greinar. enn j odru lagi sua ⸢*þralatr [AM 347 I 4°ˣ “D”; non emend. flatr] sem ver þe᷎ttumzst mega till hꜳðs virða
HákHárA(2009) 159n.(evt. err. for fyrirlátr) sua ⸢*þralatr [AM 347 I 4°ˣ “D”; non emend. flatr]
HákHárA(2009) 159n.
II. (cogn.)
Form.: flatt (16); flatr (15); flata (7); flatan (6); flatir (4); flatur (3); flǫtum (3); flavtv (2); flatri (2); flǫtu (2); flautum (2); flautu (2); flater (1); flötum (1); flotu (1); flo᷎tum (1); flǫt (1); flötu (1); flavtvm (1); flauto (1);
Gloss.: EJ; ClV item (jafn) jafnflatt n.; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item Flati; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; LMNL 1315; ; LMNL; EDPG *flata-
Litt.: Bernström 1959 [KLNM 4] 435; Heidermanns 1993 200; Páll Vídalín 1854 177
Genre. (expected): romances [rom]: 19 (7); family sagas [isl]: 11 (9); legendary sagas [fas]: 10 (3); historical works [his]: 10 (13); religious works [rel]: 9 (19); contemporary sagas [bis]: 8 (5); legal works [jur]: 2 (7); learned works [div]: 1 (2); þættir [tot]: 1 (2); charters [dip]: 1 (6); unclassified [ ]: 0 (0);
ÞH (red.) — November 2016
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
fjõrseldr - flaumr
...
Lexicon of Medieval Nordic Law
DSL (experimental)
Searches Old Norse etymologies in ODS and Kalkar dictionaries based on data provided by Thomas Troelsgård from DSL’s digital resources in Nov. 2022. Old Norse homographs are not distinguished.
Kalkar: Flad (flatr) ODS: flad (flatr) ODS: Fladfisk (flatr fiskr)