faðir, feðr, faðr sb. m.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [e-rs / at e-m] far, fader ⫽ father
●●● Eige má faþer heita nema barn eige. Huí megem ver at rétto goþ kalla fꜵþor várn. nema vér sém hans bǫrn
FV15¹(1993) 13v15Vnd þessom feþr erosc bréoþr drótteɴ oc þrǽll konungr oc riþere. auþogr oc avmr ... Aller cristner meɴ eigo ymsa feþr a iorþo sumer tígna en svmer o᷎tígna. en þó héita þeir a eiɴ fꜵþor aller þaɴ er a himnom es
almen def., cf. def. 5 FV15²(1993) 15r25Eþa ella hefþe haɴ eige halden þau lǫg ef haɴ bauþ hveriom maɴe at gꜵfga fꜵþor siɴ oc móþor
HómÍsl⁵(1993) 3v23þau gerduz ohlydin modur sinni eptir dauda ⸢fedrs [var. fꜵþor Steph15(1993) 97r11; var. faudurs AM 661 4° “B”] sins
var. Steph 30813 → Steph15(1993) 97r11hit oarga dyr er fyrst dꜵut boret en á hinum .iii.dia dæigi lifnar þat ok vacnar af rꜵddo ok af blꜵste faður sins
HómNo⁶ 4911●●● Fæðr sinum ok møðr scal hvær maðr fyrst biarga. en þvi næst bornum sinum
HómNo¹⁸ 8814Er faþer veganda livir oc sunr hins
FrostIV 52019Þat var ... þa er ec for eyren‹di› føþor mins
Niðrst¹ 233mon hann þa leiþa Adam foþor þinn i paradis til miscunnar tre‹s›
Niðrst¹ 312Siðan bar Egill upp mál þat fyr Asgerði. En hon skꜷt til raða fꜷðor sinꜱ. oc þeiʀa Arinbiarnar fręnda hennar
Eg162θ(2001) 9112hon var sua getin at þa var faðir hennar oc moðir i utlegð konungs
Eg162θ(2001) 982Vitni munum uer fraᴍ bera Eirikr konungr til þess. oc láta eiða fylgia. at þat var skilit i sętt þeiʀa Þoris fꜷðor mins. oc Biarɴar hꜷlldz. at ...
Eg162θ(2001) 984þat var skilit i sętt þeiʀa ... at Asgerðr dottir þeiʀa Biarnar oc Þoro. var til arfs leidd eptir Biorn fꜷðor siɴ. oc sua þat sem yðr er sialfom kuɴikt konungr. at þu geyrðir Biorn ileɴdan
Eg162θ(2001) 986þui at þu Steinaʀ oc Ꜷnundr faðir þiɴ. oc hans faðir [þ]ago lꜷnd af mer oc Grimi fꜷðor minum
Eg162θ(2001) 1681Ef eigi er sonr oc lifir faðir konoɴar eða broþir samfeðre
GrgKonᴵ 17016af föðor oc søne
GrgKonᴵ 1956Letu þeir oc bæþi faþurinn og farscostinn oc fylgþu drotni varum
Jak² 5303oc scal nefna þa baða þaɴ er a hendr er lyst. oc sva omagann oc sva feðr þeirra beɢia eða møðr
GrgStað 1185●●● (proverb.) kynfylgia birtir oppt huaðan kominn er. oft likiz sonr feðr
cf. Hermann Pálsson 1984 [Gripla 6] 45~ lat.sepe solet similis filius esse patri
Pamphilus 2544 Pamph 1134verðr þu með vnndarllegom getnaðe. faðer þinns faður
~ lat.genitor ... genitoris
JDamBarl 511 BarlA 6421firir þvi fysi ec þik. með engom illvilia. nema helldr at fylgia. mer feðr þinum
BarlA 1127langa fortalu. ⸢faður [var. fæðr AM 232 fol 24vb20] sins
BarlA 11218til þess kom ec. at skilia sun fra feðr
BarlA 11224ef nokkor ælskar meir faður. eða moðor. en mik sa er ekki verðugr mín
BarlA 11227Nu þo at. konongs. sunr hefði eigi morg anndsuor. i hamæle við faður sinn. þa varð þo með þessom hætte a kall hans til. guðs
Menota: 61rb16 BarlA 11235siðan hof hann vpp andsuor til faður sins
BarlA 11242Þat byðr ... Guð ... at ælska faður. oc veita honom sœmelegt eptir læte
BarlA 11244þui at þat er með ollu ubærelegtt. at tapa guði firir saker frennda. eða faður
Menota: 61va25 BarlA 11312ef maðr vigr sun sinn æða sun faður ... þa er hann ubota maðr
GulKrᴵ 203þa scal faðer sialfr festa dottor sina. ef hon er mǽr
Gulᴵ 2720Nu vill faðer eigi gifta dottur sina manne þeim er fest hafðe hana. þa scal hanom heim stefna
Gulᴵ 2721scal faðer sialfr festa dottor sina. ef hon er mǽr. en broðer ef faðer er dauðr
Gulᴵ 2721þa scal hann ... fꝍra barn feðr a henðr
Gulᴵ 309Nu gengr maðr i gegn barne sinu. oc berr til kirkiu fyrr en þat have .iij. netr hinar helgu. oc gefr þvi frælsi. þa er þat iamrettes maðr við faður sinn
Gulᴵ 316Nu scal stiga faðer i sco. ef hann leiðir sun sinn i ætt
Gulᴵ 3118þa scolo born oll hverva til faður sins aftr. oc eta fe hans meðan þat er til
Gulᴵ 3316nu ala þau born saman. þa ero þau iamrettesmenn við faður sinn
Gulᴵ 3329Su er erfð hin fyrsta er sunr tecr efter faður. æða faðer efter sun
Gulᴵ 4819Su er erfð hin fyrsta er sunr tecr efter faður. æða faðer efter sun
Gulᴵ 4819konor þǽr er feðr þeirra varo brꝍðra synir
Gulᴵ 4921nema þar sem dotter tecr fyrr en faðer
Gulᴵ 4929Sva scal hinum oc skipta er feðrinum fylgja
Gulᴵ 5224Nu hever maðr oðz mannz vig vigit. vigr sunr faður. æða faðer sun. æða broðer broðor ... þa ...
Gulᴵ 642Nu scolo aller menn taca rett efter feðr sinum
Gulᴵ 7117Faðer a þat at taca ef eigi livir sunr. En ef baðer liva. þa a faðer .iij. mercr
Gulᴵ 7416ef hvárge er til. sunr hins dauða. ne faðer. þa a broðer bót alla
Gulᴵ 7428Sa er sunr hins dauða er við giolldum tecr. hvárt sem hann er faðer æða broðer
Gulᴵ 7514Nu er þar i upnameno þriðia systrungr hins dauða oc brꝍðrongs barn. oc brꝍðrongr faður hans
Gulᴵ 769hvervitna er feðr er bꝍtt. þa er bꝍtt syni
Gulᴵ 7934þa scal hann fram fꝍra oðal vitni sin. arova þria. þa er tvitugir varo. þa er faðer þeirra varð dauðr
Gulᴵ 8713þeir scolo .xv. vetra gamler væra er faðer þeirra varð dauðr
Gulᴵ 8714Nu ero þær arvar faður sins
Gulᴵ 9215Nv ero brꝍðr tveir oc andask annar fyrr en faðer þeirra oc livir sunr efter hinn dauða. þa scal hann þann lut leysa oðrla at fimtungs falle. undan faður brꝍðr sinum
Gulᴵ 9626sem faðer hans stoð til efter faður sinn
Gulᴵ 9628En ef faðer livir hins dauða. oc tecr sunr við giolldum. þa scal hann hava .iij. mercr vegnar
Gulᴵ 10510En ef efter livir hinn dauða brꝍðrongs barn. oc brꝍðrongr faður. þa taca þeir .ij. aura ok .xx. ellifu aura hvárr þeirra
Gulᴵ 10524Hvervitna er bꝍtt er feðr. þa er bꝍtt syni
Gulᴵ 1063fæð‹r› sinum
Jón¹FrgA 43914toc hann þa arf eptir ⸢foðor [var. feðr AM 325 VII 4° “325 VII”] sinn
ÓH 2905●●● Ef faðer verðr sua oðr at hann drepr sun sinn æða sunr fǫðor sinn. eða broðer broður sinn þa ...
Járns 26627i haull ⸢fauðor [var. fodurs Holm perg 24 4° 1v14] síns
Alex 214eftir frafall ⸢fauðor [var. faudurs Holm perg 24 4° 2v26; var. fedr AM 226 fol 129vb40] sins
Alex 815fór Sveiɴɴ oc keᴍr á fvɴd foþors sins
Jvs291 498fyrir guðs sakir ok sa[kir] foður vars ok moður
SkipSauð¹ 516Rætt er oc at faðir eða annarr frendi festi mey eða kono ef þat er hennar vili þa er festar fara fram
ÁKr 379Helldr maðr barni mannz til scirnar. eða vndir byscops hond. þa er hann fermir. þa a faðir oc moðir barnsins oc sva barnit gvðsifiar við eigin cono þess sem a helldr barni
ÁKr 4110Slict sama er þo at hon hallde a barne. þa er bonde hennar i gudsifiom við barnn. oc sva uið fauþor þess oc moðor ef þau hafa aðr licamliga saman komit
ÁKr 4113hinn yngri svnr hans. mæltte til ⸢faður [var. feðr AM 232 fol 1ra25] síns
var. BarlA 385 → Barl AM 232 fol 1ra25⸢faðer [var. Fæþr AM 232 fol 8vb28] hans fek honom ...
Menota: 37ra6 var. BarlA 673 → Barl AM 232 fol 8vb28þa mællte. hann til ⸢faður [var. feðr AM 232 fol 26rb10] sins
Menota: 63va17 var. BarlA 11625 → Barl AM 232 fol 26rb10Nu skal barn huert bera til hafnengia sa kalmaðr oc su kona er gera ma guðsifiar uið faður barns oc moðor
BorgKr¹ 33918ero þau .ij. æin hiun oc gengr at barne. þa skal faðer halda á oc moðer oc skira þæt barn
BorgKr¹ 34019ef menn bera barn til hꝍghenda kirkiv oc er þæt uið dauða. queðr prestr næi við at skira. þa er han sæckr morkum .vi. við biscup .iij. oc þrim viðr faður barns ef þat dꝍyr hæiðit
BorgKr¹ 34527for hann heim til ⸢fꜹðvrs [var. foður EgM(2001) 5412] sins
Eg162δ(2005) 14218En Gvðbrandr faðir þeira ok Gvðrun moðir þeira bioɢv vt i Viði-dal a bo᷎ þeim er siðan heitir a Gvðbranz-stꜹðom
Heið 7226Barði spyrr sueininn ef hann hafi bryni nockvt. Ek ueit. segir hann harðstein er faðir minn a
Heið 817Hann atti þar magvm at fagna var þar kominn Þorarinn Þverhliðingr faðir Astriðar konv hanꜱ
Heið 8727mik minnir at þat var firir skꜹmmo er þv komt heim Ketill. fo᷎randi hendi feðr þinvm með bakbyrðe
Heið 915Eyiolfr var hinn mesti kappi ok fra gio᷎rða maðr sem faðir hans. fullgior at afli reynt sik miok i framgꜹngv
Heið 9317for með honum Gvðrvn kona hans þvi at hon skal hitta fꜹðvr sinn ok vita hvat hann vili til leggia við Barða
Heið 9629þat hygg ek at þau Gunhilldur mvni sveininn vilia lata fara sem fꜹðvr hans
ÓTOddS 78er Rognvalldr visse þetta þa hittir hann fꜹðvr sinn oc sagðe van þangat kvamo H. (ɔ: Hákonar) Sigurðar s. (ɔ: sonar)
ÓTOddS 1620Gunhilldr ... vill sveininom til sin bioða með soma oc bøta þat a honum. er við fꜹðvr hans var misgert
ÓTOddS 1631grvnr er moður sveinsins at hon mvni gera við hann sem við fꜹður hans
ÓTOddS 1723eigi er mins ⸢foður [var. fedr Sv81 208] eða brøðra at hefndra ... at ...
Sv 1729Fadr a barn huert
almen def., cf. def. 2 SvKr 4194Ambattar barn huert er æigi gengr faðer við a skal drotten hyggia firer till þæss er faðer gengr við. en æigi lata dꝍyia handa meðall
SvKr 41922at hann þorer eige aðruviss at gæra fyri fæðr sinum
~ lat.pro rege patre
23024 Thom¹ 2302þeir hofþv tekit iarldoma eftir feðr sína
Bret 25221foðors sins
Bret 28427I þenna tima andvðvz feðr þeira
Bret 29633hælldr maðr barne mannz til skiringar. þa a faðer oc moðer barnsens. oc sua barnet guðciuiar uið kono þess mannsens er barne hellt til skiringar
EiðKrA 39227●●● fæðr ero vpp haf allz gættnaðar sva sem af gvði er allt vpp haf
~ lat.generatio principaliter a patre procedit
1229 Eluc675(1989) 129sonr er likari fæðr en dottir
Eluc675(1989) 136faðrer (!) sældi son
Eluc675(1989) 7118vitnado þetta Hallstein a Straumi ... Saxe prestr æftir fodur sin
Endamerki¹ 4888feðr sinn
Fris 233léz þa Magnús. heita eptir ⸢fauður [var. fedr Hák81 3276] sinum
HákEirsp 49228með fꜹþur sinom
HákFris 4849eptir sögn Eiriks konungs feðr þíns
HG 1726Hrosskell, faðir þínn, var mikill vinr Gautreks konungs, feðr míns
HG 4019þat þecktiz hann með ráði konungsins, feðr síns
HG 769Avnvndr konvngr for með her sinn til Eistlandz at hefna feðr sins
HkrFris 2326faðir foðor mins
KrossInventA 3055At þessum sveíni segi ek þic iafn sannan feðr, sem mig mę́ðr
Mág¹A 665Hann spyʀ feðr sinn, hvart hann vill nockut fara
Mág¹A 1055lat mik ekki koma i avgsyn ⸢favðvr [var. feðr AM 227 fol “B”] þinvm
StjC 47131ek kom til føðr þins
StjC 4774hann geck þa fyrir fo᷎ðr sinn
StjC 5219Þat er mitt hit fyrsta rað at þv gangir inn oc leggiz með frillvm feðr þins
StjC 5305þv geriz æigi minni fyrir þer enn ⸢feðr [faðer AM 227 fol “B”, etc.] þinn
StjC 5307Giorla vissir þv vilia feðr mins
StjC 5618eftir þvi sem ⸢feðr [var. faðir AM 227 fol “B”] þinn gio᷎rði
StjC 56912Hvat leggi þer til. hverio ek skal svara þesso folki er mik bæiðir vægðar vm herðv þa sem feðr minn hefir a þa lagt
StjC 57822helldr fylgði hann fotsporvm feðr sins
StjC 6357hann geck fram i gvðs avgliti með goðvm verkvm allan feril feðr sins
StjC 63616Joathas ... stiornaði ho᷎ll oc hirð feðr sins
StjC 63623með ráði ... ⸢fǫðvr [var. fedr AnnFlat 51810] sins
AnnReg 11826*þui sem Olauær broðr Arnulfs sælði Naruæ feðr Atle
DN III (1318) 11114●●● Faðer a barn huært. Sa skal faðer at barne er moðer segir a hendr nema ... huart sem þat er frealsar kono barn eða ambottar
almen def., cf. def. 2 FrostKrᴵ 13018þa a þat barn kirkiu lægt væra oc kona eiga bonda sinn sem aðr. oc sua skal faðer barn skira hælldr en þat dꝍy oskirt oc eiga þo kono sina
FrostKrᴵ 1326ambottar barn huært er eigi gengr faðer uiðr þa skal drotten hyggia firir þar til er faðr gengr uiðr
FrostKrᴵ 1335ambottar barn huært er eigi gengr faðer uiðr þa skal drotten hyggia firir þar til er faðr gengr uiðr
FrostKrᴵ 1336er honum boðet barn at skira. ef þat barn værðr daut oskrit þa giallde faður barnsens .vj. aura en biskupi .iij. merkr
FrostKrᴵ 13523Atta eru þær konor er vskylldar eru at frendzemi oc maðr utlægezt a ef hann tekr ... Ein er su er faðer manz atte
FrostKrᴵ 14823sua skal þyrma guðziuium uiðr faður oc moðor sem uiðr barnet sealft
FrostKrᴵ 15013Nu standa synir .ij. til arfs faður sins oc er sin moðer at huarum at skilum fengnar eptir landzlagum fornum oc með guðs lagum
FrostKrᴵ 1515Nu mæler sa hin ællri at faðer hans hafðe eigi skillzt at guðs lagum uiðr moðor hans þa er hann fek hinnar siðare
FrostKrᴵ 1516ef faður missir uiðr firir brullaup innan þeirra .xij. manaða oc er barn getet. þa ...
FrostKrᴵ 1526þa take barn þat arf faður sins sem moðer vere myndi kꝍypt
FrostKrᴵ 1527syni hon uilia sins með eiði oc faðer hennar oc moðer með henne eða nanasto niðir ef þau er eigi til
FrostKrᴵ 15511ef maðr drepr faður sinn eða son ... þa er hann ubota maðr
Landsl 511Faðer oc moðer skolu raða giptingum dꝍtra sinna ef þau eru til
Landsl 747ef dꝍttr uerða faður sins arfar eða moðor eða broðor. huerskins arfar sem þær uerða
Landsl 7417eru þeir metnir oc myndir i hendr þeim er kono fær. þa a hann þa iamheimola sem faðer oc moðer lete heiman fylgia
Landsl 7424En ef giptingar maðr er faðer eða broðer samfæddr ...
Landsl 7510Sv er hin fyrsta erfð er born skilgetin taka arf eptir faður sinn oc moðor skilfengna at guðs lagum og manna
Landsl 804Sv er hin fyrsta erfð er born skilgetin taka arf eptir faður sinn oc moðor skilfengna at guðs lagum og manna. oc sa sonar son sem hann er skilgetin oc sua faðer hans. nema faðer hans hafe haft aðr sinn luta af erfð
Landsl 806En sua skal fe skipta eptir faður eða moðor at .ij. dꝍttr skolu taka uið einn son
Landsl 807sua skal oc hinum skipta er feðrum fylgia
Landsl 889Nu eru brꝍðr .ij. eða fleiri oc andazt einnhuer þeirra fyr en faðer þeirra
Landsl 9315þa skal þat þeirra sem til er þann lut lꝍysa oðla at fimtungs falle vndan faður brꝍðrum sinum sem faðer hans stoð til at taka eptir faður sinn
Landsl 9316skal hann (ɔ: sǿkjandi) fram leiða oðals uitni sin oc arofa .iij. þa er ... þat i eiði hafa at þeir skolu bæra orð faður sins
Landsl 989ef þeir eru eigi til. þa beri þeir er .xx. uetra varu þa er faðer þeirra andaðizt oc beri sogn faður sins oc einskis manz annars
Landsl 995mær take landnam eptir fæðr sinum. en eckia eptir þeim er nestr atte hana
Landsl 11721sa er haulldr er hann hefir oðaul at erfðum tekit bæðe eptir faður oc moðor
Landsl 14612drepr faður sinn eða broðor
Landsl 17717Sua er oc skipat framleiðis vm eignir þær er faðr gefr oc kuangar með son sin eða giptir með dottor sina oc husprꝍya hans er hia oc tælr ecki at openberliga þa ma hon þat eigi riufa siðan þo at misdauði uerði eða hannar erfingiar
RbEM (*1280) 720þar sem sonar son skilgetinn oc sua faðr hans stendr einn til arfs i sina kuisl mote dottor þa tekr hann iamt uið hena
RbEM (*1280) 98ef sonar synir eru .ij. eða fleiri skilgetnir eins manz synir oc faðr þeirra skilgetin. þa taka þeir fullan arf slikan sen faðr þeirra stoð til
RbEM (*1280) 910þar sem barn tok arf eptir moðor sina skilfengna oc faðr eptir sama barn ef þat atte eigi skilgetit barn eptir sik. þa skal faðr ... eigi meira erfa eptir barn sitt oc hans erfingiar en allt lausa goðz æfenliga
RbHM (*1313)¹a 9913Samu leið skal oc fara ef moðir erfir barn sitt þat sem aðr hafðe erft faður sinn
RbHM (*1313)¹a 1003Sua oc ef maðr horar vndir kono sina oc eigu þau born saman oc andazt konan oc siðan barnet. þann arf skal alldri faðir taka er þat barn erfði eptir moðor sina
RbHM (*1313)¹a 1006hverso maᴛir þu soɴ leynasc sva léngi í hv́si fꜹþr þins
Alexis 534ef fader hæifir syniat þæsso barne fadernis
GulKrNA 3125ef madr drepr fodur ... þa er han ubota madr
GulKrNA 32428litlu sidar beidde Gunnlaugr ⸢foduʀ [var. fedr AM 557 4° “B”] sinn fararefna i annat sinn
Gunnl 1417iafnsatr huerr uid annan sem sonr uid fꜹdur eda fadir uid son i samfaurum aullum
Heiðy 1002iafnsatr huerr uid annan sem sonr uid fꜹdur eda fadir uid son i samfaurum aullum
Heiðy 1002Eyiulfr kueðr þa uel ok biðr * þa fara heim með ser at raði foður sinꜱ. Þeir gera sua skipa þar annan beck vm uetrinn
Heiðy 1047er hun fostnuð honum ok skillði bruðlaup vera vm haustið i Sælingꜱ-ðal at Snorra goða fauður hennar
Heiðy 10623égi þarftu at biþia viþsmiors þeꜱ er getr i paradiso til handa fꜹþor þinom þot hann se siucr
Niðrst² 15var a tali við Olaf konung ⸢foður [var. feðr AM 75 c fol “75 c”] sinn
var. ÓH 14213: AM 75 c fol “75 c”uilium ver oc þacka lydni oc eftirlete oc hollosto er þer hafer haft vid konongdomen goda stund oc langa oc einkanlega uid fadur varn ok fadur fadur
RbEM (*1281-1282)¹ 3219sidan gud kauss os ouerda til þersa rikis eftir uarn fadur
RbEM (*1281-1282)¹ 3221þær sæm born missa faður sin eda modor. ok ero þau oll i æinum bunade ok vm æit bord
RbHM (*1293) 2234Frillu son etleidar tekar ret af fedar sinum eftir modor sina þa sem etleidu han ef eingi er þeira til sem fyr ero talder i erfda taleno
RbHM (*1301?) 11513frillu son hin elsti ein skal taka hafudbꝍle eftir fadur sin ef fader hans festi modor hans sidan han var fꝍdar oc þo at fader hans skilkuangest
RbHM (*1301?) 11515frillu son hin elsti ein skal taka hafudbꝍle eftir fadur sin ef fader hans festi modor hans sidan han var fꝍdar oc þo at fader hans skilkuangest
RbHM (*1301?) 11516sa er fader hans er *skilgeten oc sua huar annan karl manna er nidar fꝍdest af honom
RbHM (*1302)² 4618Sw er hin fimta ærfd at fadur broder konongs samfædra. oc skilgeten hin ælzsti ein skal konongr vera. sa sem fader hans uar skilgeten
RbHM (*1302)² 472sem skipan oc logbok fadur uars hins kerastæ vattar
RbHM (*1302)² 494þar sem fader þæira hefdi arflæit þau til arfs sins eftir lagum
RbHM (*1318)² 1305En Gunnar suarade ath þo at fader þæira hefdi arfleit þau til sins arfs þa varo þau þo eigi arfleid til arfs fru Ragnildar fadur modor sinnar
RbHM (*1318)² 1306fader þæira kodz (ɔ: kvazk) hafa dom herra Gudþorms logmanz firer ser sem sia matte
RbHM (*1318)² 1308Viðfiɴr er nefndr faþir þeira
SnE 1812Svasvðr heitir sa, er faþir Svmars er, ok er hann sǽllifr, sva at af hans heiti er þat kallat svaslekt, er blitt er
SnE 275en faþir Vetrar er ymist kallaðr Vindloni eða Vindsvalr; hann er Vasaþar son
SnE 276●●● ok sva sem ꜹɴvr gvþin erv mattvg, þa þiona honvm avll sva sem bavrn favþvr
SnE 2715hann (ɔ: hamarinn) hefir lamit margan hav́s a feðrvm eða frændvm þeira (hrímþursa ok bergrisa)
evt. def. 7 SnE 2910Skaþi vill hafa bvstað þaɴ, er att hafþi faþir hennar
SnE 3013ok nv skaltv fara ok biðia hennar mer til handa ok hafa hana * hingat hvart er faþir hennar vill eða eigi, ok skal ek þat vel lavna þer
SnE 419þa er vm alla verold orrostor miklar; þa drepaz bræðr firir agirni sakar ok engi þyrmir favþvr eða syni i maɴdrapvm
SnE 7013hann toc konvngdom eptir ⸢fꜹþvr [var. fedr SnEFrg³ 57714] sinn
SnE 1356halfræ mærkr bol iærdr j Bello garde j Ræidestadum þet er Borgilde ... kallade ser eptir faudur sin
DN V (1331) 835Sa skall maðr fylgia. oc su kona. er gerast ma gudsifiar. vid fadur barns oc modor
BorgKr³ 36323þa skall faðer halda a oc moðr
BorgKr³ 36417þa skall skyra huær er hia værðr staddr. iamvæll faðr eða moðr. ef æigi ero aðrer menn till
JKr 3418En þo at faðr eða moðr skiri barnn sit i þessom nauðzynyum. þa skulu eigi þæsskyns guðziuiar skilia hiunsskap þæirra
JKr 34119faðr oc moðr ero skyldug at gæta firir allskyns lifs haska
JKr 3424●●● han er með guðs miskun oc hiolp skyldugr at gꝍyma. oc læiða till ræz veghar. með hæilsamleghom kenningum. sua sem ælskulegr faðr sin barnn
JKr 3453þetta skall gort uera ef faðr minn uill
JKr 3691Þetta ero þær konor er vskyldar ero att frendzeme. ef maðr værðr vtlægr ef han tækr ... Ein er su er er faðr manz atte
JKr 3751Hældr maðr barne mannz til skirnar. þa a faðr ok moðr barnsens oc sua barnet gudziuiar uið kono þæs er barne hældr til skirnar
JKr 3766æf faðer ok moðer være frafallin
RbHM (*a1306) 1409born skilgeten taka arf æftir faðir sin oc moðor skilfe‹n›gna
Bl 23025þo tækr barn arf æftir faður sin oc moður oc aðra men. at þat se getit en æigi fꝍtt
Bl 2317Æigi a oc faðer eða moðer at kuanga sun sin eða gifta dottur sina með mæira fe hæiman en slikt kome a lut þæirra sem æftir ero. ef þa være ærfðinni skift
Bl 23119lifir fader hennar ok sun sa er hon atte
BorgKr² 3574hon er .xij. marka kona at rette lytr bonde hennar .vj. merkr. en fader hennar .iij. merkr. ok sun hennar .iij. merkr
BorgKr² 3576þa skall han fara til husa fodur hænnar æda forrædis manna hænnar
BorgKrNᴵᴵ 30410þa skal fadir þing skilia firir dottur sinni
BorgKrNᴵᴵ 30415en broðor born hans eptir sin foður .xiii. manada mata hol i Lomæimi med landskyldum
DN I (1337) 19915Nu ber sva til at maðr finnr faður sin i bardaga eða sun sin eða broður ok fær holpet þæim
Hirð 4491Siðan ma hon fa umboð sit þeim manne er hon vil. at sꝍkia ut foður arf sin. eða þat sem faðer gaf henni
BorgKr²ᴵᴵ 3387gengr K. ... fyrir feðr sinn
ClarA 327Þv skallt ganga ... inn i hall feðr mins
ClarA 420til feðr sins
ClarA 2433Þorgeir lifdi badi fadir sin ok modor ok syskyn sin oll
DN VIII (1350) 16031Þorolfr var þa huerium manni meiri ok sterkari ok likr vm þat feðr sínum
EgM(2001) 5325þv geriz æigi minni fyrir þer enn ⸢feðr [var. faðer AM 229 II fol “Frag.”, etc.] þinn
var. StjC 5307: AM 229 II fol “Frag.”kóngssun talar til feðr síns
Æv⁷⁹ 21211Alexander let eigi long frest ⸢a foðor hefndum [var. at hefna faudurs sins AM 226 fol “B”]
var. Alex 813: AM 226 fol “B”Sua skal ok híunum skípta er feðrum fylghía
Landsl1154 13210vér kunnum eigi at nefna ⸢föður [var. fedr JátvFlat 46716] sveinsins
Játv 2419●●● Þa gecc vt cona til kirkio oc hafði svein-barnn i faðmi ser, þat er Hillði-branðr var fadir at
StuᴵK 20416þeir, er við *tokv giallðino, hafa nv rofit oc bacferlat allt þat, er hann mælti vm, oc er mer oskapfellt at veita Þorgrimi oc svivirþa orð fedor uars oc hann sialfan oc alla oss sonv hans
StuᴵK 20620Loptr hliop þa vpp ok mælti: heyr þar til, þv raz-ragr maðr mundir bregda feðr minvm rangendvm! skal ‹nú› alldri sættaz! So᷎munðr mælti: ekki, ekki!
StuᴵK 34216Hallbera, dottir Snorra, var i buð foðvrs sins
StuᴵK 41221kys ek mer legherstaad jnni j Nœrderhofs kirkiu firir Mariu altære hia fædr minum
DN IV (1361) 32818Jacobus ok Johannes ... fẏrir lietu sinn holldligan ⸢feðr [var. faüdur AM 236 fol 4r2]
~
PS 54518 JJ SÁM 1 41vb23Ek uar upp fædd i holl ⸢feðr [var. fo᷎dur KatB(2017) 258] mins
KatA(2017) 248Eirikr var laungum með feðr sinum
ÓTᴵ 617sendi konungr þvi orð Iomsvikingum at Sigvalldi jarl ok Bui ... skylldi þar koma ok erfa fedr sina
ÓTᴵ 1783þa skiri sꜳ karlmadr er næstr verdr. ok kona ef karlmanni næʀ æigi. ok fyrr fadir edr modir enn oskirt deyi
StatEi² 51518Sva ma ok engin prestz son fa þeirrar konu er fadir hans skirdi. ok engin dottir prestzins skal þann mann fa er fadir hennar skirdi
StatEi² 51715þeirra manna bo᷎rn er henne hallda upp. skulu arfgeng eptir fo᷎dur ok modur. sva sem eigin konu bo᷎rn
StatEi² 5188sem Káám kom at fedr sinum sua liggianda
Stj¹ 6318hon er dottir fedr mins
~ lat.filia patris mei
Vulg Gen 20,12 Stj¹ 12618Hon uar dottir feðr sins at skilia. enn fyrir þi mins. at hann er minn broðir
Stj¹ 12624má ual hugsa huersu hættliga feðrins (!) astud ok elskhugi mundi kueykiaz ok uppuekiaz til sins sunar
Stj¹ 13021taladi sueinninn til sins fedr
Stj¹ 13122á sua morgum nattum halsspenti sueinninn medr sætum blidskap sinn faudur ok láá uidr hans briost medr faudurligu fadmlagi
Stj¹ 13134Daudadagar fedr mins munu skiott koma
Stj¹ 16813Afsakadiz hann ok lyginni uiðr sinn feðr. enn flærdinni ok prettunum uidr brædr sinn
Stj¹ 16818hon uilldi. at þetta gerdiz medr godu orlofi fedr hans
Stj¹ 16829gefr hann mer uel at fara ok medr farsælld til mins feðr huss aptr at koma
Stj¹ 17025Lek hon þaleidis fedr sinn aahyggiufullan af séér. at hann leitadi lengr
Stj¹ 18125hann hafdi eigi þa enn fundit fedr sinn
Stj¹ 1927toku þeir kyrtil Josephs. laugaðu hann ok litaðu i kidia blodi. lutudu sidan til. huerr af þeim hann skylldi bera fedr þeirra ok segia sua
Stj¹ 1952sealfr hann sagdiz skylldu drepa fedr sinn
~ lat.ipse interficeret Pharaonem priorem suum, qui erat tanquam pater Ioseph
SpecH 44b26 (I 123) Stj¹ 22611ok fylgdu honum til fedr sins
Stj¹ 22714i suefnklefa þins ⸢fo᷎ður [var. feðr AM 227 fol 56rb8]
Stj¹ 23020gud mins fedr er minn hialpari sagdi Moyses
Stj¹ 25728tok Madan riki fedrs sins
Bret AM 764 4° 11v32hafdi mer ecki iamkiært verid sem renna ecki aftr hug til fedr eda mædr
Malc 43812Ek er einn nagranni ⸢fodur [var. fedr AM 764 4° 25v4] þins
var. VP 62711 → VP AM 764 4° 25v4engi annarr lutr kom honum or einsetunni nema ást ⸢fo᷎dur [var. fedrs AM 764 4° 25v18] sins
var. VP 62733 → VP AM 764 4° 25v18Ek hafða nyliga heim komit af Italialandi til ⸢foður [var. fo᷎durs AM 239 fol 98v(196)2] mins
var. Andr¹ˣ 33311 → Andr AM 239 fol 98v(196)2þeir skolu bera ord fodur sins en enkins manz annars
RbHM (*1316)³ 1217Sú er erfð hin fyrsta, er bǫrn skilgetin taka arf eptir fǫður sinn ok móður skilfengna at guðs lǫgum ok manna
Jb 786sá sonar son, er hann er skilgetinn, ok svá faðir hans, nema faðir hans hafi áðr haft allan sinn hlut af arfi
Jb 787svá skal fé skipta eptir fǫður ok móður, at tvær dœtr skulu taka jafnt við einn son
Jb 788ef faðir á jarðir eptir, þá skulu synir snúaz til hǫfuðbóla, en dœtr til útjarða
Jb 7811en sonar son i sinn hlut þær jarðir, sem faðir hans stóð til
Jb 7814*þær jarðir⸣ er meiri eru ok faðir hans stóð til, þá leysi hann, ef hann vill, af fǫður brœðrum sínum
Jb 7815ef faðir missir sonar síns eða dóttur eða sonar sonar, þá tekr hann arf eptir þau, ef þau eigu eigi skilgetin bǫrn eptir sik
Jb 791þó tekr barn arf eptir fǫður sinn ok aðra menn at þat sé getit ok eigi fœtt, ef þat kemr lífs í ljós ok verðr skírt
Jb 793ef móðir er ǫndut, þá eigu bǫrn hennar skitgetin at taka þat fé fyrr en faðir
Jb 797Nú er dóttir legin í fǫður garði eða bróður, þá á hon hvárki at taka arf eptir fǫður né móður, nema ...
Jb 798nema hafi þá slíka miskunn sem faðir vill gert hafa, eða bróðir, ef eigi er faðir til
Jb 798Eigi á faðir eða móðir at kvánga son sinn eða gipta dóttur sína með meira fé heiman en slíkt kœmi á hlut þiera er eptir eru
Jb 7916Sú er ǫnnur erfð, er tekr ... sonar son skilgetinn, þó at faðir hans sé eigi skilgetinn
Jb 809Sú er ǫnnur erfð, er tekr ... sonar dóttir skilgetin, ef faðir hennar er skilgetinn
Jb 8010Sú er hin fjórða erfð, er tekr fǫður bróðir skilgetinn samfeðri, ef faðir hans er skilgetinn
Jb 8112skal æ sá fyrri arf taka er skilgetinn fǫður á eða skilgetna móður
Jb 8115hvárt sem heldr leiðir hann til þess arfs faðir eða móðir, þá hinn næst jefnskyldr, þó at faðir hans sé frillu son eða móðir frillu dóttir
Jb 8116þó at faðir hans sé frillu son eða móðir frillu dóttir
Jb 821Sú er hin sétta erfð, er takaz brœðra synir arf eptir skilgetnir, ef feðr þeira eru skilgetnir ok samfeddir
Jb 8214þótt feðr þeira sé frillu synir
Jb 8215Sú er hin .xi. erfð, er takaz brœðra synir arf eptir skilgetnir, ef feðr þeira eru sammœddir ok skilgetnir
Jb 8410þá hinir næst, þó at feðr þeira sé frillu synir
Jb 8410Ef faðir eða móðir, brœðr eða systr koma á fé hins unga manns, ef hann er arftǫkumaðr þeira. þá ...
Jb 924En af ǫllum tungum ǫðrum en danskri tungu skal engi maðr at frændsemi taka arf hér, nema faðir, son eða bróðir, nema þeir hafi lǫgligt umboð til
Jb 9413Hverr maðr á fram at fœra fǫður sinn ok móður
Jb 10013Með þeima hætti skal þeim skipta er feðrnum fylgja
Jb 1034Ef mær eða kona utan ekkja giptiz utan ráð fǫður síns eða bróður eða móður ‹eða› þess er giptingarmaðr er fyrir ráði hennar ...
Jb 2843at ættleiðingsson skilgetinn taki næst eptir ættleiðing ok þá sem honum standa jafnfram þann arf sem faðir hans var til leiddr
Jb 2966Svá ok þó at sonarsynir sé tveir eða fleiri, þeir sem faðir þeira var skilgetinn, þa taki þeir eigi meira arf en faðir þeira stóð til
Jb 2967allir fátœkir menn ... eru skyldir at leiða eða bera bǫrn sín eða annan veg flytja eptir því sem skynsamir menn sjá at þau fá orkat, ok svá fǫður sinn ok móður
Jb 2975þá eru þau eigi skyld at ganga á fátœki með fǫður ok móður
Jb 2977sua sem war vm fꝍður vars daga
RbHM (*1308) 7512eða þat sem er enn rækara til sinna barna getinna i brigzli ok uanuirding allrar klerkastettar af firirdæmdum faðmlo᷎ghum þeirra sem eptir sialfum lo᷎gunum huarki ‹eigu› upp at fæðaz af fo᷎ð‹u›r ne moður
StatEi³351 63118Jngibio᷎rg ok Þoraʀ ⸢faðir [var. fꜳdir AM 53 fol “53”] hennar
var. Hallfr61 9212: AM 53 fol “53”þeir men sem hiunscaps lifnað vilia byria oc till hiunscaps seer kuenfangs leita tale fyrst uið foður oc moður oc adhra giptingar men þeirra mo᷎yar eðir konu oc einkanlegha við sialfua hona sem han vill með guðs loghum eiga
StatÁrni 83738Scal prestir skira en han er a gardhenum fo᷎r en leikmaðir. fo᷎r leikmaðr en kona. kona ef ey er kalmaðir till. faðir ef ey er hinna til
StatÁrni 83926sa er skirir barnit scall nepna sliku nampne sem fadhir eða modhir seghia till ellighar gifui sialfuir cristeligt nampn
StatÁrni 83930þessar ero guðsyfiar ... Onnur er millum hins er skirir oc foður hins skirða
StatÁrni 84023þessar ero guðsyfiar ... Attande millum þes er a heldir oc fodhur þes sem til skirn verdhir haldin
StatÁrni 84031þa stendir uæll at meðan þer gangir kring vm kirkiuna. gange huar til graftar sins fadhur. modhur. syskina eðir frenda oc vina oc seghi þer sina pater noster
StatÁrni 84129Jtem sa sem leggir heptugar hendir a foður eða moður
StatPáll³ 75222Hin fiorða oc hin fimta millum þes er a heldir oc foður oc moður þes sem skirðir verðir
StatPáll³ 7558Hin .ix. oc .x. millum þes er skire oc foður oc moðir þes er skirðir verðir
StatPáll³ 75515Werða oc so morgh bondin bæði við þen sem a er haldit. oc so við foður oc moður sem margir halda a. en engi guðsifiar verða þeirra i millum sem heldo (undir byskupshǫnd)
StatPáll³ 75527ef barn do᷎yr aðir þet verðir biscopat. eighu faðir oc moðir script firir taka
StatPáll³ 7564i nauðsyn ma huar maðr skira kona sem karlmaðr. heiðin sem cristin. iamuæll faðir eða moðir sem huar annar ef nauðsyn er till
StatPáll³ 75611þeir men sem bornum sculu till fermingar halda go᷎yme at engin halde sialfs sins barne vnder biscops hand eðir styfbarne ef fadhir eðir moðir barnsens lifuir
StatPáll³ 7611vid fedr sinn
AnnFlat 50328lata hann níota fodrs síns
Fær 3910allir fornir Birkibeinar vnnu sua mikit ⸢fedr [var. fodur HákFlat 824] hans
var. Hák81 30015 → HákFlat 824eftir sinn fedr
HákFlat 1219eftir fedr sinn
HákFlat 579eftir vorn fedr
HákFlat 16528faudur sinum
HákFlat 17013eftir fedr sinn
HákFlat 19020kom bref til hans fra Hakonar konungs fedr sins
HákFlat 1953reið með no᷎ckura menn heim til ⸢fo᷎ður [var. fedr AM 54 fol “C¹”; var. fedurs Holm perg 1 fol “C²”; var. fodrs GKS 1005 fol “D²”] sins
var. ÓTᴵ 7612: GKS 1005 fol “D²”lat eigi brenna bæ fedr mins
SvFlat 69137hans frægd flytz vm oll [r]iki en ek ligg a litlum kotbæ j husi fedr mins
DrJ 425Allt þotti honvm folt ok fatægt a sinns fedr ⸢*gardi [Holm perg 7 fol “B”; non emend. Giardi] hia þeim heidr er nv sa hann
Gibb 513n.eg hyggr at þv geymir hiord fedr þins
Gibb 197fedr þins
GullÞ 1010til favdvrs sins
GullÞ 2514●●● Sæll Thomas uogs upp i Lundunum, hlydinn fodr ok modr, þeckr ok þydr huerium manni, biartr ok blidr i asionu
Thom² 29914er þꜳ Heinrekr ungi konungr ok hefir sed sitt valldzbref af halfu fedr sins
Thom² 31417Munu þat margir męla, at oss se mislagdar hendr i kne, ef ver skulum eigi hefna faudurs vars
Ragn 16312til Reris, fedr Volsunghs
Vǫls 512at hefna fedr sins
Vǫls 1222Ertu ok ętlud minn kona med iayrde fedurs þins
Vǫls 6730hafði hann tal ok disputan við ⸢sialfan feðr [var. fodur Holm perg 2 fol “B”, etc.] sinn
var. AugA 13525: Holm perg 2 fol “B”oxu upp med ⸢favdr [var. fedr Eir544 28b17] sinvm
Eir557 28a18●●● þann enn sama son bar Maria mær algio᷎rvan gud ok mann án likamligum fedr
Silv 26737goodz þet er Anbiorn ... greidde vpp eftir fodhor sin
DN V (*1332›vid 1446) 8419er þetta loghgiof herra Ommundar fadhor hans
DN V (*1332›vid 1446) 8425baudh oc Anbiorn eidh sin at han hafdhe þa alt goodz till skipta boreth eftir fodhor oc moodhor
DN V (*1332›vid 1446) 8433Fara nu Arngrims synir heim ok segía fedr sinum sitt erendi
HeiðrR 715dreckum miod eptir fedr orckarn fyrst til sama ok ꜹllum oss til uegs med ꜹllum uorum soma
HeiðrR 8722þu ... giorer vilia favdurs þins
Marg AM 430 12° 11r3hann finnr ... vini feðr síns
Trist² 2213fodur sínum
Hák81 66315j ⸢fodurstad [var. fedr stad HákFlat 2011]
Hák81 66714fodr sinum
Hák81 67213til fedr sins
Rém 4329lætur Eskopart helldur, mikeliga þuiat hann kuedur ecki fedr sinn
Rém 4527geingvr Remund fyrer fedur sinn ok modur
Rém 6033geingr fyrer sinn fedr ok seger so. sem nu ma heyrazt
Rém 9531segia þeir henne sins fedr bod ok beidne
Rém 20026efter fedr sinn
Rém 37224vid ⸢fedr [var. faudur AM 181 b folˣ “B¹”] sinn
Sams 323þoat ij. hinir fræknuztu riddarar hans faudr ridi at honum bader j senn þa ...
Saulus 513●●● einn hafdi verit fader at þeim Blauus ok Fulgida en sina moder aati huort þeirra
Vikt 448og villde hon so forda honum vndan grimleik sins fedr og hȧska daudans
Adon 11019sem kongsson heyrdi alla þessa hluti tskyrda af ferdvm sins fedr
Adon 1444þv hefer ridit j veidimork mins fedur. og gjort þar mikit illvirke
Adon 14816fundu Hárek konung feðr sinn
Bós 558Jndridi uilldi ecki annat enn ganga jn med fedur sinum
HÍ 109skal eg þa leita at koma sætt ykkar i millum ok fedr mins
KirjA 68eigi villdi hann beriaz i mote fedr sinum
KirjA 617ridr á land upp i motz vid sin fedr
KirjA 625ꜳ fund kongs fedr sins
KirjA 630mun mer vant verda at forsma vilia mins fedr
KirjA 916Kirialax nefner sig ok sinn faudr
KirjA 6211gefr hann fyst haufdingium dyr-mætar gersemar ok ut í fra aullum heimuligum monnum fedur sins
KirjA 741skalltv vera vpphalld brædra þinna ok svo fedvrs þins
Mág¹B 321Eigi skaltu beran gera liotleik konu faudur þins. þuiat hennar hlutr er fodurs þins
Stj² 3202huersu ordræda for i millvm faudrs ydvars og Thome erckibyskups
Thom²y 49721þvi reidduzt þeir uid fedur sinn
Trist¹Frg1878 20415þa gerdi hon mikinn fa‹gna›d fodur sinum ok brędrum
AgnesB 2125þa heimte hann til mals vit sik fodur hans ok mælte med hann
Vitus 32823Enn er heilagr Vitus bad fyrer faudur sinum ok mælte
Vitus 32929Drottenn ... ef þat er fyrerætlun myskunnar, þa skil þu mik eige fra fedr minum
Vitus 32931af munne mijns fodurz
KgsE 133mins fodurs og modur og hennar fodur og modur
DI IX (1531) 58619j sins favdvrs hvse
NikTolReyk 15218Þesse Memelia var syster Elizabeth at modrene en ecki at favdvrnvm
ServReyk 19314sins fodurs vegna
DI X (1539) 40323Faðir skal sꝍkia ef lostinn er hálfréttismaðr eðr særðr
BjarkÁMˣ 31414Slijkan riett ꜳ fader ad taka ꜳ dottur sinne sem ꜳ sialfum sier, og sua broder ꜳ systur
BjarkExcXˣ 83a23Enn ef viij vetra barn stelr, eda yngra, þat er sprota barn, beria skal ef vill, enn ef þat kennir fꝍdr eda módr sinne at þau tóku vid, þá skulu þau synia sins eins eyde fyrir
BjarkExcYaˣ 83b13Samþẏcktte Helge Sẏgurdarson þessa alla saulu oc giaurd faudurz sijnz
DI III (*1384›AM 264ˣ) 37312ad þau landamerkia bref sem hann hafde i mille Nups adurnefndz og stadarens jarda skyllde hann brenna og þau være betur brend og frelsa so sa̋l fo᷎durs sins
DI VII (*1502›apogrˣ) 62114vaar herra konongren fader vaar oc ver ok fru drothninghin moder vaar hafum til laght med godra manna hiolp
~ lat.dominum regem patrem nostrum
161 DN II (*1276›apogrˣ) 1336Ef faðer verðr svá ꝍrr (cap.). Ef faðer verðr svá ꝍrr at hann drepr son sinn ... þá ...
Frostˣ 16732●●● Faðer ábyrgiz verc barns (cap.). Faðer ábyrgiz verc barns síns til þess er þat er .viij. vetr gamalt
Frostˣ 16910ef lifer faðer ‹veganda›. syner eða bróðer ... þá heita þeir vísendr aller
Frostˣ 18415Faðer veganda scal bꝍta feðr hins dauða annat slíct
Frostˣ 18424Sonr scal taca arf eptir föður sinn ef at scöpum ferr
Frostˣ 2054en ef illa verðr. þá tecr faðir (arf) eptir sun sinn. ef hann á eigi borenn arfa
Frostˣ 2055Nú er önnur erfð ef tecr dótter oc sunarsunr. sá sunarsunr er hann er scilfenginn oc svá faðer hans
Frostˣ 2058ef sunarsynir .ij. standa til arfs scilgetnir oc er annars faðir scilgetinn en annars eigi
Frostˣ 20510þá taci sá (sonarsonr) arf er scilgetinn er faðir hans. en ef hann er eigi til ne dóttir. þa ...
Frostˣ 20511Sá er ættleiðingr at fullu er faðer leiðir i ætt sun sinn oc þeir menn iáta er þá ero þess manns arfar næster er sun sinn leiðir í ætt
Frostˣ 20837yfirbreizl á dóttir ef moðir hennar átti. en sunr á ef faðir þeirra átti
Frostˣ 2114●●● En synir leysingia sculo taca .vj. manna arf. föðor oc móðor oc sunar oc dóttor ok bróðor oc systur oc leysingia síns hin .vij.
Frostˣ 21131En ef leysingi tecr conu. hvárt sem hann tecr *leysingiu eða árborna. þá hverfa .ij. lutir bæði gæzlu oc arfs undir föðor oc undir scapdróttinn hans. en þriðiungr undir móðor
Frostˣ 2124Sá maðr er borinn er scauta ámeðal scal taca slícan rétt sem faðir hans hafði
Frostˣ 21227sá maðr er borinn er scauta ámeðal er feðr hans var frelsi gefit
Frostˣ 21228En síðan hvervitna er hann kennir sitt oc fé þat er faðir hans átti
Frostˣ 21419ef maðr á *lifanda föður eða móður
Frostˣ 21913En ef ‹mær› er sú er hvárki lifir faðir ne bróðir. þá scal hon bióða um iamnbornum manni feðr sínum
Frostˣ 2263Svá hit sama ef faðir oc bróðir lifir
Frostˣ 2264Ef cona manns lýstr cono aðra. hann scal bꝍta hálfum minna rétti en búandi hennar átti á ser eða faðir hennar
Frostˣ 22614þar scal faðir taca oc festar maðr slícan (rétt) sem hverr er borinn til
Frostˣ 22617hann scal taca slícan rétt sem faðir hans átti
Frostˣ 22819En ef árborins manns syni er frelsi gefit oc ambottar. oc gefr faðir frelsi eða hvergi bauggilldismanna ættborinna er gefr. þá á sá maðr við engan mann at þyrmasc
Frostˣ 22825Ef maðr leypr á brott með festarcono manns. þá scal hann bꝍta honum fullrétti ... oc svá föður hennar oc fullrétti
Frostˣ 22938ef feðr eða forræðismanni er kent at hans ráð se til at hon se á brottu. þá ...
Frostˣ 2301Faðir oc moðir scal ráða giptingum dꝍtra sinna
Frostˣ 2304En ef dꝍtr verða föður síns arfar eða móður eða bróður ... þá ...
Frostˣ 2306þá á hann þá iamnheimila sem faðir eða móðir léti heiman fylgia
Frostˣ 23015Hvern rétt er faðir á á dóttur
cap.
Frostˣ 23214sá heimti rétt til handa barninu er nánastr er í nefgilldi. ef af feðr barnsins er at heimta
Frostˣ 23332þá heimti faðir barnsins barninu til handa oc hirði til þess er þat er fulltíða
Frostˣ 2341En mær taci landnám eptir föður sínum. en eckia eptir þeim er næst átti hana
Frostˣ 24424erfi Harallz konongs faðr sins
FskBˣ 8321Sva er ok mælt at maþr skal taka hus æftir foþur sin ok engi maþr viþ honum telia ef hann hefir foþur sinn ærfþan ok i þa sveitt ganga er faþer hans var i
Gild¹ˣ 824Sva er ok mælt at maþr skal taka hus æftir foþur sin ok engi maþr viþ honum telia ef hann hefir foþur sinn ærfþan ok i þa sveitt ganga er faþer hans var i
Gild¹ˣ 825Sva er ok mælt at maþr skal taka hus æftir foþur sin ok engi maþr viþ honum telia ef hann hefir foþur sinn ærfþan ok i þa sveitt ganga er faþer hans var i
Gild¹ˣ 825alldrei giet eg giort slikann mun fodurz mins og modur sem þau giordu min
HeiðrUˣ 1178sendi hann hanna heim til fodurz sinz
HeiðrUˣ 12419foþor Goþroþar veiþiconungs fǫþor Halfdanar ens svarta
Íslbˣ 742faþer Aysteins fretz fꜹþur Halfdanar ens millda oc ens matarilla
Íslbˣ 742[H]alfdan hvítbeiɴ Uppleɴdinga conungr sonr Óláfs trételgio Svía conungs vas faþer Aysteins fretz
Íslbˣ 742fǫþor Harallz ens hárfagra es fyrstr varþ þes kyns einn conungr at ǫllom Norvegi
Íslbˣ 743foþor Goþroþar veiþiconungs fǫþor Halfdanar ens svarta
Íslbˣ 743Haɴ var faþer Guɴars er *Diúpdǿler ero comner frá í Eyiafirþi
Íslbˣ 1439Þórsteiɴ Ingolfsonr lannáma mannz faþer Þorkels Mána lǫgsǫgo manns
Íslbˣ 1717Gizorr byscop oc Teitr prestr faþer Halls oc Þorvalldr
Íslbˣ 3423oc Sceggi faþer þeira oc fleiri spaker meɴ
Íslbˣ 3629haɴ hafþi verit xxiiii. vetr byscop svá sem faþer haɴs
Íslbˣ 3726Þá hǫfþo þeir Eysteiɴ oc Sigurþr verit xvii. vetr conungar í Norvegi epter Magnús foþor siɴ Óláfsson Harallzsonar
Íslbˣ 3737faþer Teitz fǫþor Gizorar eɴs hvíta fǫþor Ísleifs es fyrstr vas byscop í Scálahollti faþer Gizorar byskops
Íslbˣ 4014faþer Teitz fǫþor Gizorar eɴs hvíta fǫþor Ísleifs es fyrstr vas byscop í Scálahollti faþer Gizorar byskops
Íslbˣ 4014faþer Teitz fǫþor Gizorar eɴs hvíta fǫþor Ísleifs es fyrstr vas byscop í Scálahollti faþer Gizorar byskops
Íslbˣ 4014faþer Teitz fǫþor Gizorar eɴs hvíta fǫþor Ísleifs es fyrstr vas byscop í Scálahollti faþer Gizorar byskops
Íslbˣ 4015faþer Ǫzorar fǫþor Þórdísar móþor Halls á Síþo fǫþor Egils fǫþor Þorgerþar móþor Ióaɴs es fyrstr vas byscop at Hólom
Íslbˣ 4017faþer Ǫzorar fǫþor Þórdísar móþor Halls á Síþo fǫþor Egils fǫþor Þorgerþar móþor Ióaɴs es fyrstr vas byscop at Hólom
Íslbˣ 4017faþer Ǫzorar fǫþor Þórdísar móþor Halls á Síþo fǫþor Egils fǫþor Þorgerþar móþor Ióaɴs es fyrstr vas byscop at Hólom
Íslbˣ 4017faþer Ǫzorar fǫþor Þórdísar móþor Halls á Síþo fǫþor Egils fǫþor Þorgerþar móþor Ióaɴs es fyrstr vas byscop at Hólom
Íslbˣ 4017móþer Þorsteins eɴs Rauþa fǫþor Óleifs fęilans fǫþor Þórþar gelles fǫþor Þórhilldar Riúpu
Íslbˣ 4020móþer Þorsteins eɴs Rauþa fǫþor Óleifs fęilans fǫþor Þórþar gelles fǫþor Þórhilldar Riúpu
Íslbˣ 4020móþer Þorsteins eɴs Rauþa fǫþor Óleifs fęilans fǫþor Þórþar gelles fǫþor Þórhilldar Riúpu
Íslbˣ 4020móþor Þórþar hesthǫfþa fǫþor Carlsefnes fǫþor Snorra fǫþor Hallfríþar
Íslbˣ 4021móþor Þórþar hesthǫfþa fǫþor Carlsefnes fǫþor Snorra fǫþor Hallfríþar
Íslbˣ 4021móþor Þórþar hesthǫfþa fǫþor Carlsefnes fǫþor Snorra fǫþor Hallfríþar
Íslbˣ 4021faþer Helgo moþor Einars fǫþor Eyiolfs Valgerþar sonar fǫþor Goþmuɴdar
Íslbˣ 4024faþer Helgo móþor Einars fǫþor Eyiolfs Valgerþar sonar fǫþor Goþmuɴdar
Íslbˣ 4024faþer Helgo móþor Einars fǫþor Eyiolfs Valgerþar sonar fǫþor Goþmuɴdar
Íslbˣ 4024fǫþor Eyiolfs fǫþor Þorsteins fǫþor Ketils es nú es byscop at Hólom nęstr Ióaɴi
Íslbˣ 4025fǫþor Eyiolfs fǫþor Þorsteins fǫþor Ketils es nú es byscop at Hólom nęstr Ióaɴi
Íslbˣ 4025fǫþor Eyiolfs fǫþor Þorsteins fǫþor Ketils es nú es byscop at Hólom nęstr Ióaɴi
Íslbˣ 4025Geller faþer þeira Þorkels fǫþor Braɴz oc Þorgils fǫþor míns. en ec *heitec Are
Íslbˣ 4112Geller faþer þeira Þorkels fǫþor Braɴz oc Þorgils fǫþor míns. en ec *heitec Are
Íslbˣ 4112Geller faþer þeira Þorkels fǫþor Braɴz oc Þorgils fǫþor míns. en ec *heitec Are
Íslbˣ 4112alt þat gull sem liggr í míns feðr garði
KlmBˣ 6640hjá fǫður sínum
Knýtl1741ˣ 5424hjá gamla Knúti, feðr sínum
Knýtl1741ˣ 5430hann vill finna ⸢föður [var. fedr AM 590 a 4°ˣ 39r7] sinn
var. Mág² 11120 → Mág AM 590 a 4°ˣ 39r7féhirði ⸢föður síns [var. fedr sinz AM 590 a 4°ˣ 39r14]
var. Mág² 11132 → Mág AM 590 a 4°ˣ 39r14eptir dauda ⸢sins fodur [var. faudrsins Holm perg 1 4° “E”]
MarD635ˣ 93417firir gudz sakir ok salu fadur vars ok modur eptir *hinna bestu manna bønarstad
RbHM (*1297) 285Þar ok sem morg syzkine eru saman eptir fadur ok modor. sem huert metti gera fulla gerd firir sik sakr sina fiarluta. þa ...
RbHM (*1297) 294thar sem barnn tock arff effter fadur sin oc modur skilfingenn effter that samma barnn
RbHM (*1313)¹b 10214En effter henar daga tacka sa æighnir allar er ærffdum er nestr æff that samma bør barnn i fadur læghen ther sem barnet ærffdi efftr fadur sinn
RbHM (*1313)¹b 1033eff fader ærffir barn sitt, dat sem adr haffde arfft moder sinnæ
RbHM (*1313)¹b 1034(i tiltale) ⸢herra [var. Fader AM 181 b folˣ “B¹”]. sagdi hann dotter Garlanz kongs er hier j yduarn gard
var. Sams 41: AM 181 b folˣ “B¹”(i tiltale) kemur Samson hinn fagri at mali vid fedr sinn. herra [var. + fader AM 181 b folˣ “B¹”] sagdi hann
var. Sams 524: AM 181 b folˣ “B¹”hun mælti þa thil syns fo᷎durs
SigrValˣ 1525skyldi heita Þórðr eptir feðr sínum
Þórð¹486ˣ 23512
● faðir ok forellri
weer letum ... lysa fyrir yðr att mynt uar ... haldast mette j þeim punt ok stodugleik sem hann gekk at fornu vm dagha favðr wars ok forelldra
RbHM (*1311)² 922medan ver megom þui orka sem fader uar oc forelri hefir haft
RbEM (*1281-1282)¹ 339
2) [e-m / at e-m] person der udpeges/udlægges som far, barnefader ⫽ person identified/recognised as father, biological/natural father
Sa scal faðer at barne. er moðer segir at faðer se
Gulᴵ 3012Sa scal faðir vera at barni. sem moðir segir a hendr
ÁKr 2123sa skal faðer vera er moðer sægir a hendr. nema han með lyrittar æiði vndan fꝍrez a fyrsta dome er han er til kuaddr
SvKr 4194●●● ef kona fær æigi faður barne sinu þa take þæt ret æftir moðor fæðr sinvm
SvKr 41916●●● Faðer a barn huært. Sa skal faðer at barne er moðer segir a hendr nema hann fꝍrezt vndan a fyrsta dome er hann er til kuaddr huart sem þat er frealsar kono barn eða ambottar
FrostKrᴵ 13018ef kona fær eigi faður barne sinu þa take þat ret eptir moðor fæðr sinum
FrostKrᴵ 1312sa skal fader at barne er moder sæigir a hendr nema hann synni lyrriptar æidi
GulKrNA 31121●●● þa ber þat ser sialft vitni er provad er samvist modorennar oc þæss er honn kallar fodvr oc likizst barn honom
GulKrNA 3124Sa skall faðr vera at barne er moðr seghir a hændr nema han með lyryctar æiði vndan fare
JKr 3434sa skall fadir at barni vera er modir sæighir a hændr nema han syni med lyritar æidi
BorgKrNᴵᴵ 29412ef sa maðr uerðr uegin er eigi er i faður ætt komenn at lagum. ⸢þo at hann se nockorum manni kenðr at syni [var. þo at honom se nokor faðer kenðr AM 31 8° “Bc”]. þa ...
var. Landsl 582: AM 31 8° “Bc”
● halfr faðir [at e-m]
þa a maðr at suæria halfrettes æid firir. bꝍta halfuum rette. æita halfuer fadr at barne
BorgKr³ 36722þa a madr at sueria halfrettes æid ok bꝍta halfum rette ok hæiti halfr fader at barne ok fꝍde barn halfu fulghu fyrstu .xij. manade
cf.En ef kona er med þui barne en laungetet er ... Spyria skal han hena hwæim hon sægir faderni a hond ...
3581-10 BorgKr² 35810
3) (spec. om gud som far til Jesus ⫽ spec. of God as father of Jesus)
síþan sté haɴ upp til himna. oc sitr nú a héogre hꜵɴd feþr sínom
HómÍsl¹⁵(1993) 20v30Come þer nu væl-signaðer til mins faður rikis er buit var mote yðr fyrir andværðu hæims þessa
FV619 15430sva sem sægir i hinni hælgu snild. þat er at hann sæli riki fæðr sinum
FV619 1552Hvat er þat riki er hann sælr fæðr sinum. nema hælgir menn hvartvæggia carlar ok konor er hann køypti fra hælviti með sinu hælgu bloðe
FV619 1553hælgir menn hvartvæggia carlar ok konor er hann køypti fra hælviti með sinu hælgu bloðe. þa alla fyrir hond fæðr sinum
FV619 1555í crafte fꜵðuʀ
HómNo⁶ 4912hueʀ sa er neíttar mítt nafn. firir monnum a iarðriki. þeim skal ec neitta. firir feðr mínum i himiriki
Menota: 61rb6 BarlA 11229hann er sva gætinn af feðr sem skin af solo
~ lat.Quia ut splendor a sole, ita a Patre generatur
1030 Eluc675(1989) 108‹Discipulus› Hvat gaf faðer svni firir þenna værðlæik ‹Magister› Hvat gaf hann hanom þat er hann atti allt aðr sem ritat er Sonr sagðe feðr aller minir lvtir ero þiner
~ lat.Fili, omnia mea tua sunt
7323 Eluc675(1989) 735Skiott munu þeir sia mik [var. + til fedrs (!) mins AM 235 fol “C”] til himins stiga
var. MMA 52918: AM 235 fol “C”A hann skulu allir trua, at hann er sonr guðs, foður sinum sameilifr ok iafn i ollum krapti, getinn af ⸢foður [var. feþr Pétr²Cod645 7513] fyrir allar tiðir eilifliga
Pétr²Aˣ 1783
● eilífr faðir
4) (spec. om gud som en del af den hellige treenighed) fader, faderen ⫽ (spec. of God as part of the Holy Trinity) father, the father
ec skiri þic j namne foður. oc s[0]naʀ. oc anda hæilags
GulKr315f 1411sa er meþ foþor oc helgom aɴda liver oc ríker per omnia secula seculorum
HómÍsl⁸(1993) 10r18Éigom vér a éiɴ guþ at trua fꜵþor oc son ok eɴ helga aɴda
HómÍsl¹⁵(1993) 20v18er með fæðr ok helgum anda lifir ok rikir ...
HómNo⁸ 5711er með fæðr ok helgum anda lifir ok rikir per omnia secula seculorum
HómNo¹² 6921er með fæðr ok hælgum anda lifir ok rikir per infinita secula seculorum
HómNo¹⁷ 879við miscunn várs drotens Iesu Crist þes er lifir ok rikir með fæðr ok hælgum anda æin guð utan enda ameɴ
HómNo²⁰ 954með lausnara varum drotne Iesu Kriste þæim er lifir ok rikir guð með fæðr ok anda hælgum
HómNo²¹ 9935honum se dyrð ok végr með fæðr ok anda helgum per omnia secula seculorum
HómNo²⁴ 10520Af þvi syngium ver þrysvar Cristeleison at ver hofom at Criste drotne orom numet hve ver scolom gofga hælga þrenning. Foður. ok Son. ok Ande (!) hælgan
Mess¹619 16332með mægni ok styrc hinnar hælgu þrinningar fꜵður ok sonar ok andans hælga
ÓH619 11334sa er lifir með fæðr ok andanom helga
ÓH619 12923vndir valld oc forssio ⸢faðus [var. fauþur AM 232 fol “b”, etc.] oc sunar. oc hins hælgha annda
Menota: 56va14 BarlA 10230Ec skiri þic. N. i nafne faður. oc sunar. oc anda heilax
GulKrᴵ 1228ek skiri þik i nafne faður oc sunar oc andans hælga
BorgKr¹ 33920af fæðr ero allir hlvtir ok fẏr son ero allir lvtir ok i helgom anda ero allir hlvtir
~ lat.Ex Patre omnia, per Filium omnia, in Spiritu Sancto omnia
1128 Eluc675(1989) 1111Ek skiri þik i nafne faður oc sonar oc anda hins hælga oc gefa nafn
FrostKrᴵ 1324þeꜱ er meþ feþr oc helgom anda lifir oc rikir of allar alldir allda
BlasA623 4714I nafne fadur sunar oc heilags anda æins guds i heilagre þrinningu
RbHM (*1302)² 4913Ek skiri þik i namfne fadur. oc sunar. oc andans hælgha
BorgKr³ 36326með guði almatkvm þar sem hann er æ ok æ með feðr ok syni ok helgvm anda
Gramm²W 557●●● menn skulu allir vera kristnir hér á landi ok trúa á einn guð, fǫður ok son ok anda helgan
NjM 2727þess er lifir oc rikir med fedr ok helgum anda gud um allar alldir
Vinc 3269I nafni faudur ok sonar ok heilags anda
DI II (*1302›AM 137) 33418I nafni faudur ok sonar ok anda heilags
MedMisc 5129
● guð faðir
með guði fæðr ok helgum anda þæim er lifir ok rikir per omnia secula seculorum
HómNo¹⁹ 922A þat minnumsc ver ok þa er ver syngium þrysvar Cristeleison at Cristr hefir oss holpet at vilia guðs foður með at-fylgio heilagꜱ anda
Mess¹619 1642
5) (spec. om gud som alle kristnes far og altings skaber ⫽ spec. of God as the father of all Christians and the creator of everything)
●●● þa es þat riki es til komet. ma enge synþ ríkia. er enge ma gor verþa. oc einskis ofriki goþs born þiá. es ęigo alt ríki meþ feþr sinom
FV15¹(1993) 13v27●●● Vnd þessom feþr erosc bréoþr drótteɴ oc þrǽll konungr oc riþere. auþogr oc avmr. Aller cristner meɴ eigo ymsa feþr a iorþo sumer tígna en svmer o᷎tígna. en þó héita þeir a eiɴ fꜵþor aller þaɴ er a himnom es
FV15²(1993) 15r24●●● þó héita þeir a eiɴ fꜵþor aller þaɴ er a himnom es
FV15²(1993) 15r26En þaɴ veg es siá faþer at viþ siálfan haɴ scal eiga þat es haɴ gefr oꜱ
~ lat.Talis est autem iste pater
CaesASerm 57010 FV15²(1993) 15r28Sva lysi lios yðart fyrir monnum. at þæir se værc yður goð. ok dyrki faður yðarn þann er á himni eʀ
Alk619 11312
● almáttigr/... faðir
sa er crafstr oc specþ ens almátka fꜵþor. at haɴ es ꜵll atviɴa
FV15¹(1993) 14r16Allar sakar ero smár oc fár þǽr er o᷎rer brǿþr gera viþ oꜱ. viþ þat at virþa es ver gerom viþ várn almátkan fꜵþor
FV15¹(1993) 14v13
● (almáttigr) guð faðir
honum likar mæsso at syngia oc himneska forn guðe fæðr at fœra
Thom¹ 331●●● Ver skulum trua a guð fo᷎ður allzualldanda skapara himins ok iarðar
ÁKrD 1618almattigr gud faðir allra luta skapari
Stj¹ 418þa sea þeir allt at eins iafnliga guds fo᷎dur aaseonu
cf. Astås 1989 43~ lat.faciem patris
SpecH 6b4 (I 14) Stj¹ 1012gud fadir saa at þetta uar ein god skepna
~ lat.Deus
Vulg Gen 1,25 Stj¹ 1910ast Guds favdurs
Bǿn687cI(2018) 8719þv sonvr almatthogs gvdz favdrs
AnnaReyk 39329eingethen sonvr gvdz almathogs favdvrs
ErasReyk 14725
● himneskr/heilagr faðir
Vér synþger meɴ at þuí sem til vár keomr ǫ helgom ǫs nafn ens himnesca várs heilags fꜵþor. es vér týnom. af iarþnescom munuþom heilagleic goþs barna
FV15¹(1993) 13v18þa er aller goþs meɴ ero komner til ríkes eɴs himnesca fꜵþor. ero þeir ꜵdauþleger alhelger oc alsǽler. sínom himnescom fꜵþor líker
FV15¹(1993) 13v24ver hofum aller einn guð kristnir menn. er heilagr ⸢faðer [var. ande AM 230 fol 24r18] er
Menota: 17va13 BarlA 3139gaf henni himneskr faðir heilsamligt rað
Bas 3213manu himnarnir opnaz ok upplukaz til at ueita ok frammsenda heilags fedr blezanar anda
~ lat.patris sancti
SpecH 45b48 (I 127) Stj¹ 24223(i tiltale) guð, himneskr faðir
Trist² 1813himnæskr faðr gœymi yðar nv oc iamnan
DN IX (*1308?›apogrˣ) 9632
● várr faðir
Eige má faþer heita nema barn eige. Huí megem ver at rétto goþ kalla fꜵþor várn. nema vér sém hans bǫrn
FV15¹(1993) 13v16Haɴ queþr a þaɴ hlut es vér v‹ęr›em áþr skyllder til. fyr várs broþernes sakar. oc meta haɴ til þeꜱ fꜵþor várn. es éinga sun siɴ iesum crist seɴde at kꜹ́pa dáuþa sínom oꜱ synþa bǫrnom líf
FV15¹(1993) 14v6●●● Pater noster qui es in celis. Faþer váʀ es ert a himnom
~ lat. in textuPater noster
15r23 FV15²(1993) 15r23Nu ef þar er faþer váʀ. þa éigom vér þar vǫn erfþar várrar
FV15²(1993) 15r27Pater noster qui es in celis. Faþer váʀ sa es ert í himnom
~ lat. in textuPater noster
91r20 FV15³(1993) 91r21●●● ver eigom allir eiɴ gvð oc collum hann varn foður
Sv 2722
● ǿztr faðir
6) (spec. om guden Óðinn som alt og alles ophav ⫽ spec. of the god Óðinn as the origin of all people and things)
●●● Ok firir þvi ma hann (ɔ: Óðinn) heita *Alfꜹðr, at hann er faþir allra goþaɴa ok manna ok allz þes, er af honvm ok hans krapti var *fvllgert
SnE 174Oþinn heitir Allfavðr, þviat hann er faþir allra goþa
SnE 2721
7) (pl. feðr) forfædre ⫽ (pl. feðr) forefathers, ancestors
Svasem haɴ mælte viþ feþr óra
~ lat.ad patres nostros
Vulg Luc 1,55 HómÍsl³⁸(1993) 64r10●●● hinir fyrsto fæðr mankyns ... varo brꜵut reken í mæinsamlega vesold þessa lifs
~ lat.primi parentes
11722 Alk619 11711Heyri þer, syner Israel, es guþ hręþez. Guþ glade feðr yþra oc ioc lyð sinn
Páll¹ 21816meþ feþrom yþrom
Páll¹ 21819mic fødi Gamaliel i þessi borg oc kendi mer løg feþra yðvarra
Páll¹ 22724●●● Á Dögum feðra vaʀa voro þav lög sett at allir meɴ scolo cristnir vera a landi her
GrgStað 13kuadozst þeir fyr skolu falla huer vm annan en þeir leta af þesso sem þa var boret ok þeirra fædr hafdu adr tint ok talt firir þeim
Endamerki¹ 4905mer er mikil hyggan at vera grafinn hia feðr minvm oc frendvm
StjC 53924milli bænarorða sofnaði hann með feðrum sinum i goðri elli til himinrikis af þessum heimi
AugA 14633enn þu mant andaz i nádum ok fridi. ok fara sua til þinna fedra ok forellra greptr ok iarðaðr i godum ellidomi
cf. Astås 1989 79-80 Stj¹ 1121Ek man fara til Jsraels sona ok tala sua til þeirra. Gud fedra ydarra sendi mik til yduar hingat
~ lat.Deus patrum vestrorum
Vulg Exod 3,13 Stj¹ 25923Truir þu a þann, er fedr vorir krossfestu?
MargA 4765Fracka konungr ... geck fram almenningsveg til fedra sinna
Thom²y 4872fædur vorer
~ lat.in te sperauerunt patres nostri
188 (Vulg Psalm 21,5) GlossPsalt 198
● feðr ok forellri/...
swa hermdo fæder þeira ok forælldri firir þæim ok swa var satt
DN II (*[1202-1220]›vid 1333) 539svá góða raun ok lofliga sem hann hafði langsamliga gefit ok hans feðr ok forelldri
Æv⁴⁸ 15613til þeirra stada sem þersar þioðir hafa aðr ok hallda af sinum fedrum ok forellrismonnum
Stj¹ 25912
8) (spec. om Adam) forfader, stamfader ⫽ (spec. of Adam) forefather, progenitor
●●● Adamr ... er allra manna faðer
HómNo²³ 10118Ef þv hefer af þvi velde ifer monnom. at faþer allz maɴcyɴs adamr lét at tǿgingom þinom oc hafnaþe boþorþom Gvþs
Barth²Cod645 10426Adam fyrst scapaðr faþer varr
Niðrst¹ 222Adam faþer allz manncyns
Niðrst¹ 821til hjálpar öllu mannkyni, er áðr var glatat í synd fyrsta ⸢feðrs [var. feðr AM 531 4°ˣ “b”] Adams
KlmBˣ 17914
9) (pl.) (spec. om de kristnes forfædre) ⫽ (?spec. of the ancestors of Christians)
af þvi er fyrst sunget þrysvar Kyrieleison at heilog þrenning var gofgoð af fæðrom fyrir floðet fyrir log af yfir-fæðrum. undir logom af spa-mǫnnom
def.? % ***spørg Astås Mess¹619 16329‹En er› ⸢fedr [var. høfuðfeþr Niðrst¹ 823] ok spamenn heyrdu þat
def.? feðr ≠ de kristne i fortællingen? ≠ spámenn? % ***spørg Aståscf.16⁶⁻⁷, 16²², 16³⁶
Niðrst³ 171ener gomlu fedur biugguzt á .v́. aulldrvm heíms uid híngat komv xristi
Mess⁵ 7416
10) (pl.) (spec. om patriarkerne i Israel) ⫽ (pl.) (spec. of the Old Testament patriarchs)
segia eigi sua aller. yðar fornnar ritiníngar. at þeir helger oc hinir gamlu feðr. abraham. ysaac oc iacob oc marger aðrer heilgir prophetar. fengo. kuenna
Menota: 79rb6 BarlA 1482Heyr þu gud ⸢mins feðr [AM 227 fol “B”; non emend. minn. fadir] Abrahams
emend. Stj¹ 18314: AM 227 fol “B”Ek er gud þins fedr Abrahams ok Ysaachs
Stj¹ 1701Ek em gud fedra ydvarra, gud Abraham, gus Ysaac, gud Jacob
Steph 29519(i tiltale) Faðir Abraham, miskunna mer
Jón¹ˣ 42321
11) (pl.) (spec. om profeterne) ⫽ (pl.) (spec. of the prophets)
● helgir feðr
12) (pl.) (spec. om de lærde forfædre i den tidlige kristenhed, kirkefædrene, kirkens organisatorer) ⫽ (spec. of the Church Fathers)
en þriþia (stǫpul) efler speke feþra
cf. Salvesen 1968 38~ lat.tertiam (ɔ: columnam) Ecclesiae roborot expositorum sagacitas
628 ●Eluc674(1989) 63Testamento Zabulon ... Þat ueit ek sagdi hann af ritning minna ⸢fedra [var. forfeðra AM 227 fol “B”]
~ lat.in scriptura patrum meorum
SpecH 45b60 (I 127) Stj¹ 24236segir fadir Gregorius
Jón⁴ 47134þa tign ok frelsi, sem gud gaf sinni kristni med fedranna setning ok somdu logmali, skal alldri eydaz med minu iatyrdi
Thom² 3337
● helgir feðr
Gloria patri var samet a þingi heilagra feðra í Nichea
Mess¹619 1614Eptir heilagra feðra setning oc scipan gvðs laga oc manna scolum ver þyrma kirkiom oc kirkio gavrðom
ÁKr 2419epter þæim guðs rætte, sem oll hæilog kirkia hælldr i dagh ok hæilager fæðr postolanna epterkomendr skipaðu fyri oss
Thom¹ 24510oc ⸢er skipat af hæilagum fæðrom [var. skipan heilagra fedra OsloUB 317 4° “E”, etc.] i guðs loghum
var. JKr 34913: OsloUB 317 4° “E”Eftir hæilagra fæðra skipan oc sætningh guðs lagha oc manna
JKr 34710oc ⸢er skipat af hæilagum fæðrom [var. skipan heilagra fedra OsloUB 317 4° “E”, etc.] i guðs loghum
JKr 34913eftir hæilagra fæðra skipan
JKr 3512at guðs loghum. oc hæilaghra fæðra setningh
JKr 3687ek fæstir þik ... till æignar kono. at guðs loghum oc hæilagra fæðra setningh
JKr 36812Lꝍnileghr hiunskapr er forboðaðar af hælgum fæðrum
JKr 36923Ok er her umræða, hvi ... er su her orlausnn gefvin af helgum feðrum, at ...
Páll²A 2423heilagir fedr skipadu sua i o᷎ndverdri kristninni. at hinn fimti dagr i huerri uiku skylddi sua hatidligr halldinn uera sem ... sunnudagr
Stj¹ 4837Nu i aptrkaup þeirra daga uiku helgir fedr til bindandi ok þarnanar niu uikna fo᷎stu
~ lat.sancti patres
DurRat 4402 Stj¹ 4910sva fullkomliga er firi tekit j skipanum heilagra feðra fram at hafa þers hattar malakærslur ꜳ helgum tiðum at allt skal þat onytaz sem þa er sott eða dæmt
StatJón 17612regluligar skipaner heilagra feðra. þær sem skyra j huerium atburðum menn fella ꜳ sik fullkomit bann
StatJón 18016j moti sua goðum siðum sem heilagra feðra setningum
StatJǫr² 3543at mer kungerom eftir guðz buðorðum oc heilaghra fedhra predican at þet er þreggia handa folk cristinni sem guð hefuir valt vndir kirkiunnar lyðni oc buðordhe seer at þiona vndir vbrigðelighre won eilifs fagnaðar
StatÁrni 8378Ero þetta kirkiunnar logh oc heilaghra feðra skipan hueriar allir men eigha swa at go᷎yma sem .x. guðz buðorð
StatÁrni 84038Svo skyrdu heilagir fedr, at skirlifr klaustramadr merkiz fyrir riddara þann, er geymir sitt godz ok lif i luktri borg
Thom² 3082eptir heilagra fedra setning
Thom² 32137gudz laugmal sem gud hefur sett og heilager fedur hafa samþykt
DI IX (1533) 67017
13) (pl.) (spec. om ørkenfædrene) ⫽ (pl.) (spec. of the Desert Fathers)
● helgir feðr
Enn þar er vmbræða með klerkum, firir hveria savk ... En her erv fleiri orlavsnir heilagra ⸢feðra [var. kennifeðra MarS 379] en ein. Ok er saga Jons gvllmunz sv, at ...
MarA 3767frettir þa þegar keisarinn at, hvern lifshatt heilagir fedr helldi, þeir er i Egiptalandi voru
VP 51315Nockurr af heilo᷎gum fedrum sagdi sva
~ lat.ex patribus
60029 VP 6006
14) lærefader, fader, (spec.) apostel ⫽ ?Church Father, (spec.) apostle
Ef lærifaðir þinn er sannr guð ... þa græð þu at heilu þessa gimsteina, oc ger þat til dyrðar fauður þinum, er ec gerða til manna lofs
~ lat.si vere Deus est magister tuus ... tu facias ad gloriam ejus fieri, quem tuum magistrum esse commemoras
MelitoHeine 11113 Jón² 4475(ærkebiskop om apostle vs. bisper/præster) Saumv orð taca til var, þvi at þeir erv vorir feðr, enn vær þeira synir, sem propheta segir pro patribus nati sunt ‹tibi› filii
cf.*** lat. in textupatribus
2921 StuᴵK 2921
● andaligr faðir
15) (om pave ⫽ of the Pope)
(i tiltale til pave og kardinaler) kæmr þar Thomas erkibyskup, ok byriar sva sitt mal til herra pavans oc kardinala: Fæðr miner ok sirar!
~ lat.Patres mei et domini
13832 Thom¹ 13812(1159) Valði heilǫg kirkia sér Alexandrvm til fǫðvr ok forstiora
AnnReg 11622Vær Marcellinus pafi ... faðir ok forstiori guðs hiarðar
Jón⁴ 46828þat samþyckir uel dyrdligum fedr Gregorio pafa
Thom² 3379
● andaligr faðir
● heilagr faðir
(i tiltale) hann stendr fyrstr upp ok tekr sua til eyrendis upp ꜳ personu pafans: Heilagr fadir
Thom² 36639wor helgazte fader paffen
DI IX (1535) 73533
● postuligr faðir
Framm fra uirduligum herra Urbano papa secundo ... standa tiu *postoligir fedr, er sva heita
Thom² 30131‹Þ›A er almenniligre kristnne Guds styrde postuligr fꜳder Vrbanus
LBpA 11Ferr herra páfinn þar til er hann kemr ... í nálægð viðr keisarann. En þegar sem Karlamagnús verðr varr við tilkvámu postollegs ⸢herra [var. föður AM 531 4°ˣ “b”], lofar hann allsvaldanda guð
var. KlmBˣ 15336: AM 531 4°ˣ “b”
16) (om biskop/ærkebiskop ⫽ of a bishop/archbishop)
hann (ɔ: erkibyskup) skal væra þeím milldr faðer. heill oc goðuiliugr
NoDipl (1297) 8312fyri yðrum feðr oc erkibyskupe
~ lat.pro patre vestro et archipræsule
9927 Thom¹ 997(i tiltale) kemr byskup E. B. fallande til fota Th. erkibyskupe, segiande: Minn faðer
~ lat.Pater
10531 Thom¹ 1056(i tiltale) talar hann (ɔ: Loðvis konungr) sva til Thomas erkibyskups ... ok enn mæler hann hit sama andvarpande: Þer einer sát hit sanna, minn hinn sœte faðer
~ lat.domine mi pater
19029 Thom¹ 19011(i tiltale) þat angrar mik yfir alla luti fram, er bóndi minn reytir þik svá margfalliga minn sæti faðir ok frændi
GBpD 6418Ok margir adrir godir menn renna til hafnarinnar, stydia skipid i lendingunne, falla fram ok fagna sinum fedr med tarum ok þess hattar ordum: Blezadr ser þu kominn, fadir fatækra ok faudrlausra
Thom² 42718●●● (i tiltale) Til ErchiBiskups ... Kiære fader i gude
DI IX (*1522›Lbs 62ˣ) 8413Turpin meðr guðs miskunn faðir ok forstjóri Renensis kristni
cf.ágætr herra Turpin Rensborgar erkibyskup
12716 KlmBˣ 12621Enn ⸢Guds myskun fȯl nu þessa syna hiord ȧ hendur Petro postula ädur vór fader og gyætandi [var. Pall byskup bÿfalade sig og hana ä valld almättugz Gudz adur hann AM 205 folˣ “C”] var frȧ oss kalladur
PBpˣ 43417
● andligr/andaligr faðir
Anlegr fader ok war hin kærazste win Herra Erlendr biskup j færo᷎yum
SkipSauð¹ 456[var. + medh radhe oc samþykt ... Magnus konongs oc vyrðuligs (var. andalegs fadur) Jons erchibyscops oc annara byscopa. baruna rikissens. korsbrꝍðra. oc annara godhra manna OsloUB 317 4° “E”, etc.]
var. JKr 3541: OsloUB 317 4° “E”Hakon ... sendir ⸢allum monnum leikum ok lærðum guðs uinum oc sinum þeim sem Noregs konongs riki byggia [var. virðulæghum herra oc andlægum fæðr herra Eilifi erkibyskupi i Nidarose ... AM 69 4° “H”, etc.] queðiu guðs oc sina
var. RbHM (*1313)¹a 994: AM 69 4° “H”Magnus konongr ... sendir andleghom fædr oc virduleghom herra Jone ... eiliflegha kuediu guds ok sina
RbMH (*1277)¹ 48112virdulegr herra vaar andlegr fader ok vín hínn kærazste herra eilifr ... erkibyskup j nidarose
NoDiplom (1328) BLAdd chart 26050 1r2ek hefuer gort þetta jærdar skipti vider min vyrdulegan herra ok andaleghan fadur herra Salomon med gudes miskun biscup ok kirkiunna j Oslo
DN IV (1348) 27011at þeir tęki hann uel ok sæmiliga ok uirði hann ok tignaði j aullum þeim lutum sem til heyra kristiligri hlydni heilagri kirkiu til sæmðar sua sem andligvm feðr
ÁBp220 1225þau hörmulig tár, er allr lýðr á bænum steypti út í hans augliti fyrir heilsubót síns andligs föður
GBpD 231var hann ... andlighr faðir aullum þeim er hann var yfir skipaðr
ÞBpA 1922æighna skifti millim vejrduleghs herra ok andaleghs fadurs herra Olafs med guds miskunn erkibiskups j Nidarose. af æinni halfu. ok korsbrœdra ok capitulum þers sama stadar af annare
DN II (1359) 28734virduligir herrar ok anndaligir fedr herra gyrdr med gudrs naad biskup J skaalhollte ok herra Jon med samre nꜳd biskup aa holum
IslDipl (1360) 3732vors andaligs favdurs biskup olafs
DI VI (*1481›tr 1491) 3462verdoghs herra og andaligs favdrs herra avgmvndar
DI IX (1535) 72323ver hafum þa skipan a gort med rade ok samþykt virdulægs herra ok [var. + andalighs faudur DonVar 1 Barth D folˣ “B”, etc.] vinar vars hins kærasta herra Eilifs erkibiskups i Nidarose
var. RbME (*1327) 15321: DonVar 1 Barth D folˣ “B”
● heilagr faðir
(i tiltale) Nu er ecki til nꜳtt verdar mer i kuelld ok bornum minum heilagr fadir segir hon. herra byskup mællti at bryti skylldi fꜳ̋ henne ost hleif einn
JBpB(2003) 9433tok heilagur fader Dunstanus drottinliga þ‹i›onvstu
Dunst 2227
● signaðr faðir
● virðuligr/verðugr faðir
uirduligr fadir Jon erchibyskup
Sættarg 47518þessa uinattuliga samsætt gordu þessir sꝍmu herrar ... nǽrr uerandum uirduligum feþrum herra Andresi byskupi ... herra Árna byskupi ok þessum baronum rikissins
Sættarg 47519vors uirduligs faudurs olafs med gudz nad biskups a holum
DI VII (1492) 1517hefur wor werdugaste fader og herra herra erchibiskup eirik skipat ... ath ...
DI IX (1522) 12024af uerdugum fodr i gudi herra augmund ... biskup j skalhollti
DI IX (1535) 7289
● ynniligr faðir
17) (om klosterforstander ⫽ of the patron/?prior of a monastery)
sa er faðer. oc forstiore. var firir þeim (ɔ: munkunum)
~ lat.Ille uero qui precedebat eos sicut abbas
JDamBarl 7318 Menota: 51vb16 BarlA 948Geck til hans broðorens faðer ok formaðr af klaustreno
~ lat.pater cœnobii
28133 Thom¹ 2817hann var formadr ok fadir margra munklifa
VP 3731
18) (i tiltale til gejstlig generelt el. til ældre medkristen) fader, far ⫽ (in addressing a cleric or to an older fellow Christian) father
(i prolog) Heyri þær breðr enir krist‹n›v ok feðr
ÓTOddS 11(i tiltale) heyrþu fadir ertu Þorlakr byskup. Hann suarar. ek er sa
ÓTFlat 51711●●● (i tiltale) Þa leit heilo᷎g Margareta til þeira manna, er þar voru vid, ok męllti: Heyrit er, fedr ok mędr, brędr ok systr! sęri ek ydr fyrir nafn eilifs konungs allra verallda, minniz þer min, nefnit þer nafn mitt
MargA 48036
● hjartanligr faðir
19) (om faderlig omsorgsfuld person) far, beskytter ⫽ (of a fatherly responsible person) father, protector
●●● Oc i huerskyns anauð sem þeir varo i stadder. ollum var hann faðer. faður lausum barnnum. oc fatœkom ekkíum oc huerium aðrum er þurpttí. hann var ælskofullr. oc goðviliaðr ...
Menota: 88vb26 BarlA 16822hann var sanʀ faðir allra fatækra manna. hvggaði hann eckivr ok favðvr lavsa
JBpA(2003) 1931alla sína daga var hann, sem lesit er, fátækra faðir ok válaðra viðrhjálp
GBpD 16119hann var styrkíng veykra ok vanmáttugra, eflíng ekkna ok faðir föðurlausra
GBpD 16127veitir fjögurra vegna fátækum, þröngdum ok herteknum ... svá at þar fyrir fekk hann nafn ok var kallaðr faðir fátækra
Æv⁷764 2511Ok margir adrir godir menn renna til hafnarinnar, stydia skipid i lendingunne, falla fram ok fagna sinum fedr med tarum ok þess hattar ordum: Blezadr ser þu kominn, fadir fatækra ok faudrlausra
Thom² 42719
20) landsfader, høvding, anfører ⫽ founding father (lat. pater patriae), chieftain, leader
kalla hann nu verit hafa foðor fostriarðar sinnar oc gezlo mann
~ lat.patrem patriae
Alexandreis 4820 (II 252) Alex 271Bið ek þik, drottinn, at niðr falli ⸢hofðingi [var. fadir AM 239 fol “B”] þeira, sa er þa eggiar þetta at gera
~ lat.pater
MirAndr 83134 var. Andr¹ˣ 32429: AM 239 fol “B”
21) ophavsmand ⫽ author, originator
22) (om ældre person i familien, her: bror ⫽ of an older person in a family, here: brother)
hon er dottir fedr mins (ɔ: min fars datter) ... Hon er dottir fedr mins (ɔ: min brors datter)
Stj¹ 12623Hon uar dottir feðr sins at skilia. enn fyrir þi mins. at hann er minn broðir ... kalladi hann Aram broður sinn feðr sinn. fyrir þann skylld at hann var ellri ... uær ko᷎llum þa feðr sem oss eru ellri. enn hina sunu sem yngri eru enn uær
Stj¹ 12628uær ko᷎llum þa feðr sem oss eru ellri. enn hina sunu sem yngri eru enn uær
Stj¹ 12630
23) (blandt dyr) far, fader ⫽ (of animals) father
II. (cogn.)
Form.: feðr (72); fedr (63); faðir (60); faðer (49); faður (42); fader (25); fǫþor (21); fæðr (20); faþer (19); fadir (17); faðr (15); foður (14); fadur (13); fodur (11); fꜵþor (11); fǫður (11); föður (8); feðra (8); feþr (7); faudur (7); fedra (7); fedur (7); faþir (7); Faðer (5); fodrs (4); fꜹðvr (4); fedrs (4); feðrum (4); foþor (4); fæðra (4); faudr (3); fodr (3); föðor (3); fauður (3); fodurz (3); faudurs (3); fꜷðor (3); Faþer (3); fauðor (3); fo᷎durs (3); fodurs (3); favdurs (3); favdvrs (3); Faðir (3); fædr (3); fꜹþur (2); feþra (2); fadhir (2); fǫðvr (2); favdrs (2); foþur (2); foðor (2); favþvr (2); fo᷎dur (2); fo᷎ður (2); fedrum (2); fodhor (2); Fæðr (2); fæðrom (2); fꜹdur (1); fadurs (1); fadhur (1); fo᷎ður (1); foðvrs (1); Fadr (1); fædur (1); fꜳder (1); fadirinn (1); Fæþr (1); faudurz (1); fedor (1); fedurs (1); fadr (1); fedhra (1); fꝍdr (1); fꜳdir (1); fedvrs (1); Fader (1); fꜹþvr (1); faðus (1); Foður (1); fedranna (1); foðvr (1); foduʀ (1); feðrnum (1); fꜹður (1); fedar (1); fodhur (1); feðrins (1); feþrum (1); favdr (1); fꝍður (1); favdvrnvm (1); fodvr (1); fꜵðuʀ (1); fadvrs (1); fauþor (1); fadhor (1); fꜹðvrs (1); fꜹþor (1); favðvr (1); føðr (1); favðr (1); fꜵður (1); feþrom (1); feðrs (1); fꜹþr (1); fæðr (1); føþor (1); fo᷎ðr (1); faudrs (1); fæder (1); fæðrum (1); foðors (1); faðrer (1); feðrinum (1); foþors (1); feðrvm (1); faþurinn (1);
Comp.: aldar- (8), al- (5), barna- (1), barn- (1), barns- (1), dýrðar- (1), for- (29), fóst- (2), fóstr- (11), fyrir- (2), fǫður- (34), guð- (7), himi·ríkis- (2), hǫfuð- (28), kenni- (14), kenningar- (1), laga- (1), lang- (18), lǽri- (34), móður- (22), reglu- (5), skíri- (6), skíru- (2), skrifta- (13), skriftar- (1), stjúp- (14), ver- (7), vígslu- (10), yfir- (5)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item feðr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 feðr; Fischer _; Anm _; Bin; Rím _; LP; Med -d-; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH (cf. corr.); AJ; deVr item feðr; Fr4 item feðr; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; EDPG *fader-
Litt.: Astås 1989 42, 43, 80, ***; Gering 1916 [ANF 32] 17; Gjøstein 1934 [ANF 50] 96-97; Grøtvedt 1939 122; Grøtvedt 1954 [MM 1954] 59; Hægstad 1916 177, 179; Kuhn 1954 [APS 22] 69; Lundeby 1947 [ANF 62] 45; Salvesen 1968 38; Seip 1927 [MM 1927] 22; Seip 1952 [APS 21] 32; Seip 1955 41 85 126 175 185 189 307; Sturtevant 1946-1947 [SS 19] 84
Genre. (expected): legal works [jur]: 250 (64); religious works [rel]: 204 (179); historical works [his]: 79 (117); romances [rom]: 50 (70); charters [dip]: 30 (52); family sagas [isl]: 23 (81); contemporary sagas [bis]: 16 (49); learned works [div]: 12 (21); legendary sagas [fas]: 12 (29); unclassified [ ]: 0 (3); þættir [tot]: 0 (15);
HD (red.) — January 2010
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
f - fagr
fáa - fár
DSL (experimental)
Searches Old Norse etymologies in ODS and Kalkar dictionaries based on data provided by Thomas Troelsgård from DSL’s digital resources in Nov. 2022. Old Norse homographs are not distinguished.
ODS: Fader (faðir) ODS: Vær- (verbróðir, -faðir, -móðir, -systir)